Azərbaycan Prezidentinin xüsusi tapşırıqlar üzrə nümayəndəsi Elçin Əmirbəyov “The Holland Times”a müsahibəsiAzərbaycan Respublikası Prezidentinin Xüsusi Tapşırıqlar üzrə nümayəndəsi cənab Elçin Əmirbəyovun sözlərinə görə, Azərbaycan 2026-cı il üçün strategiyasını müəyyənləşdirərkən beynəlxalq əməkdaşlığın genişləndirilməsinə və regional sabitliyə diqqət yetirir. Cənab Əmirbəyov hazırda 2025-ci ilin əvvəlində başlanan və müsahibə üçün görüşmək imkanı verən Azərbaycan və Niderland arasında gücləndirilmiş siyasi dialoqun bir hissəsi olaraq Haaqada səfərdədir.
- Niderlanda səfərinizin əsas məqsədlərini və prioritetlərini qeyd edə bilərsinizmi?- Bu il ikitərəfli münasibətlərimizdə nəzərəçarpacaq dinamizmlə yadda qalıb. Əsas mərhələlərdən biri Prezident İlham Əliyevlə Baş nazir Dik Şufun Kopenhagendə keçirilən Avropa Siyasi Birliyi Zirvə Görüşü çərçivəsində görüşü olub. Bu görüş zamanı iki lider tərəfdaşlığımızın müxtəlif aspektlərini müzakirə edib və bir sıra sahələrdə əməkdaşlığı daha da gücləndirmək üçün razılaşmalar əldə ediblər. Bundan əlavə, il ərzində xarici işlər nazirlərimiz Vyanada ATƏT Nazirlər Şurası çərçivəsində görüşlər keçirib, xarici işlər nazirlikləri arasında siyasi məsləhətləşmələr Bakıda keçirilib və xarici işlər nazirlərinin müavinləri və digər yüksək vəzifəli şəxslərin qarşılıqlı səfərləri çərçivəsində həm Bakıda, həm də Haaqada əlavə görüşlər keçirilib. Səfərimin məqsədi mövcud müsbət trayektoriyaya daha da töhfə vermək və tərəfdaşlığımızı daha da dərinləşdirmək üçün hollandiyalı həmkarlarımızla qarşıdakı il üçün perspektivlər və planlar barədə əlaqə qurmaqdır.
İqtisadi əməkdaşlıq Azərbaycan-Niderland münasibətlərinin əsas sütunlarından biridir. İki ölkə arasında ticarət dövriyyəsi son illərdə davamlı olaraq artaraq yalnız 2025-ci ilin ilk on ayı ərzində 35 faiz artıb. Qarşılıqlı investisiyalar da artmaqdadır. Buna baxmayaraq, iqtisadi qarşılıqlı əlaqələrimizi daha da genişləndirmək və şaxələndirmək üçün hələ də əhəmiyyətli dərəcədə istifadə olunmamış potensial mövcuddur. Azərbaycan enerji təhlükəsizliyinə töhfə verməkdə Avropa üçün strateji tərəfdaşdır. Coğrafi mövqeyinə görə ölkə həmçinin Avropa ilə Asiya arasında mühüm tranzit mərkəzi və əlaqə dayağı kimi xidmət edir və Orta Dəhlizin inkişafında və daha da genişlənməsində mühüm rol oynayır. Ölkələrimiz enerji sektorunda, o cümlədən Azərbaycandan Niderlanda artan enerji təchizatı vasitəsilə sıx əməkdaşlıq edir. Hollandiya şirkətləri Bakı Limanının dəniz limanlarının inkişafı, gəmiqayırma, nəqliyyat logistikası və multimodal nəqliyyat mərkəzi kimi potensialını artırmağa yönəlmiş mühəndislik işləri daxil olmaqla layihələrdə fəal iştirak edirlər. Gələcək əməkdaşlıq dəniz limanlarının genişləndirilməsindəki yeni imkanlara yönələcək. Kənd təsərrüfatı və su idarəçiliyi də ikitərəfli əməkdaşlığın potensial əsas sahələridir. Hollandiyanın davamlı kənd təsərrüfatı, istixana texnologiyaları və su idarəçiliyi sahəsindəki təcrübəsi iqtisadi əlaqələrimizin gücləndirilməsində mühüm rol oynaya bilər. Eyni zamanda, yüksək texnologiyalı sektorlarda və bərpa olunan enerjidə - xüsusən də külək, günəş və yaşıl hidrogendə - əməkdaşlıq tərəfdaşlığımızı daha da dərinləşdirmək üçün perspektivli imkanlar təqdim edir.
Mədəniyyət, təhsil, idman və turizm sahələrində əməkdaşlığın gücləndirilməsi insanlar arasında əlaqələrin və qarşılıqlı anlaşmanın inkişaf etdirilməsi üçün vacibdir. Son illərdə bu sahələrdə əməkdaşlıq əhəmiyyətli dərəcədə təkan qazanıb və bu, Hollandiyada təhsil alan Azərbaycan tələbələrinin sayının artmasında da özünü göstərir.
- Brüsselə son səfərinizi nəzərə alaraq, Azərbaycanın Aİ və NATO ilə əməkdaşlığının hazırkı vəziyyəti və gələcək perspektivləri ilə bağlı qiymətləndirmənizi bölüşə bilərsinizmi? - Həqiqətən də, Brüsseldə keçirilən son müzakirələr Azərbaycanla Aİ və NATO arasında mövcud möhkəm əlaqələri daha da gücləndirmək və təkmilləşdirmək üçün qarşılıqlı istəyi ortaya qoydu. Bu, həmçinin, bu ilin əvvəlində Vaşinqtonda qeyd olunan tarixi irəliləyişin davamı olaraq, tərəfdaşlarımızı Azərbaycanla Ermənistan arasında normallaşma prosesindəki son müsbət dinamikadan xəbərdar etmək üçün yaxşı fürsət idi. Azərbaycan enerji və ya təhlükəsizlik sahəsində olsun, hər iki təşkilatın uzunmüddətli etibarlı tərəfdaşı kimi nüfuz qazanaraq həm Aİ, həm də NATO ilə konstruktiv və qarşılıqlı faydalı əlaqələrin zəngin təcrübəsinə malikdir. Bu gün, müxtəlif səbəblərə, o cümlədən yerli vəziyyətə görə, həm Avropa İttifaqı, həm də NATO ilə tərəfdaşlığımızı və strateji qarşılıqlı fəaliyyətimizi daha da genişləndirmək və dərinləşdirmək üçün əlverişli şərait və yeni imkanlar olduğuna inanırıq. Buna görə də ümid edirik ki, gələn il bu baxımdan Azərbaycan və onun Aİ və NATO-dakı tərəfdaşlarının xeyrinə münasibətlərimizin davamlı irəliyə yönəlmiş inkişafını təcəssüm etdirəcək.
- Vaşinqton sammitindən sonrakı mövcud regional vəziyyəti necə qiymətləndirərdiniz?- 2025-ci il tarixə yalnız Ermənistan-Azərbaycan münasibətləri üçün deyil, həm də bütövlükdə Cənubi Qafqaz regionu üçün həqiqətən tarixi bir mərhələ kimi daxil olacaq. Ölkələrimiz avqust ayında sülh müqaviləsinin layihəsini parafladılar və ümid edirik ki, gələn il imzalana bilər. ATƏT iki həftə əvvəl 2020-ci ildən bəri köhnəlmiş və işləməyən Minsk Qrupunun və əlaqəli strukturlarının bağlanması ilə bağlı bütün prosedurları başa çatdırdı. Məqsədimiz ölkələrimiz arasında sülhün davamlı və dönməz olmasını təmin etməkdir. Buna nail olmaq üçün Ermənistanın konstitusiya çərçivəsi paraflanmış sülh müqaviləsinin hərfinə və ruhuna uyğunlaşdırılmalı, bundan sonra hər iki tərəf tərəfindən imzalanaraq təsdiqlənə bilər.
Vaşinqtonda keçirilən Azərbaycan və Ermənistan arasında keçirilən sammit qapını açdı; indi məsuliyyət ölkələrimizin üzərinə düşür ki, davamlı, təhlükəsiz və çiçəklənən ortaq gələcək quraq. Bunu etmək üçün əla fürsət pəncərəsi var və biz səmimi qəlbdən ümid edirik ki, bu, əldən verilməyəcək. Davamlı sülh açıq sərhədlər, bərpa olunmuş əlaqələr və müəyyən iqtisadi qarşılıqlı asılılıq tələb edir. Daha böyük Zəngəzur Dəhlizinin bir hissəsi olan TRIPP də daxil olmaqla, əlaqələndirmə layihələri Avropa və Asiyanı Cənubi Qafqaz vasitəsilə birləşdirmək üçün bu geniş səyin mərkəzindədir. Bu təşəbbüslər sülh quruculuğu üçün çox vacibdir və qarşılıqlı faydalı ssenari yarada bilər: Ermənistan materik Azərbaycanla onun anklavı Naxçıvan arasında tranzit təmin edəcək, eyni zamanda regional əlaqənin tərkib hissəsinə çevriləcək.
Ənənəvi ticarət yolları boyunca geosiyasi dəyişikliklər və pozuntular Transxəzər nəqliyyat dəhlizinin, yəni Orta Dəhlizin real marağını və geoiqtisadi əhəmiyyətini artırıb. İki ölkə arasında davamlı sülhə nail olmaq üçün Azərbaycan və Ermənistan cəmiyyətləri arasında aktiv diplomatiya da tələb olunur ki, bu da hökumətlər arasında diplomatiya qədər vacibdir. Və burada biz həmçinin II Track prosesi çərçivəsində artan fəaliyyətin şahidi oluruq, getdikcə daha çox beyin mərkəzləri, media nümayəndələri və vətəndaş cəmiyyəti ilə mübadilələr və qarşılıqlı səfərlər olur və bu əməkdaşlıq daha da genişlənəcək. Bu, həm çox ehtiyac duyulan qarşılıqlı etimadın yaradılması, həm də onilliklərdir düşmənçilik şəraitində yaşayan əhalini sülhə hazırlamaq üçün vacibdir. Tarixin bizə öyrətdiyi kimi, bu, vaxt aparan bir prosesdir və ani nəticələr gözləmək olmaz; Buna baxmayaraq, bu səylərə başladıqdan sonra onu sona qədər davam etdirməyimiz çox vacibdir.
Bu sülh quruculuğu səyləri ilə paralel olaraq, Azərbaycan hökumətimizin əsas prioriteti olan münaqişədən təsirlənən ərazilərinin genişmiqyaslı yenidən qurulmasını həyata keçirir. 2020-ci ilin sonundan bəri bu işin maliyyələşdirilməsi üçün milli büdcədən 14 milyard ABŞ dollarından çox vəsait xərclənib. Lakin, ehtimal ki, qarşılaşdığımız ən çətin problem ölkəmizin ümumi ərazisinin təxminən 14 faizinin mina və partlamamış hərbi sursatlarla çirklənməsidir. Son beş ildə böyük səylərə baxmayaraq, bu günə qədər çirklənmiş ərazinin yalnız beşdə birini təmizləməyə nail olmuşuq. Minaların olması ciddi təhlükəsizlik narahatlığı yaratmaqda davam edir. 2020-ci ilin noyabr ayında atəşkəs elan edildikdən bəri 414 nəfər mina qurbanı kimi qeydə alınıb və hadisələr davam edir. Deməyə ehtiyac yoxdur ki, mina problemi təxminən 800.000 Azərbaycan məcburi köçkününün öz vətənlərinə qayıtma sürətini əhəmiyyətli dərəcədə ləngidir. Azərbaycan hökuməti mina təmizləmə ilə bağlı bütün xərclərin 95 faizini ödəsə də, beynəlxalq ictimaiyyətin, o cümlədən Niderlandın bizimlə davamlı həmrəyliyi yüksək qiymətləndiriləcəkdir.
