Beynəlxalq astronomlar və tarixçilər komandası nəhayət ki, ən etibarlı şəkildə tam Günəş tutulmasının şərtlərini dəqiq şəkildə bərpa edib. Bu, eramızdan əvvəl 16 aprel 709-cu ildə baş verib və Yaz -Payız Dövrünün qədim Çin salnamələrində qeydə alınıb.
"Cebheinfo.az" xəbər verir ki, tədqiqat "The Astrophysical Journal Letters"-də dərc edilib.
Əvvəlki hesablamalar hiyə hərqli idi?
Uzun illər ərzində müasir modellər eramızdan əvvəl 709-cu il tutulmasının tam fazasının Lu knyazlığının (müasir Şandun əyaləti) paytaxtı Qufu şəhərindən keçəcəyini proqnozlaşdırırdılar. Lakin qədim mətnlər tutulmanın oradan müşahidə olunduğunu açıq şəkildə göstərirdi. Alimlər arxeoloji dəlillərə müraciət edənə qədər uyğunsuzluq həll olunmaz görünürdü.
Məlum oldb ki, qədim Qufu üçün koordinatların səhv olduğu - təxminən 8 kilometrlik bir səhv. Qazıntılara əsaslanaraq yeri dəqiqləşdirdikdən sonra bütün hesablamalar tarixi təsvirə mükəmməl uyğun gəldi: Ayın tam kölgəsi həqiqətən də birbaşa şahzadənin sarayının üzərindən keçib.
Bu, elm üçün nə deməkdir?
Koordinatların düzəldilməsi Ayda qabarma sürtünməsi səbəbindən Yerin fırlanmasının yavaşlamasını əks etdirən dinamik və universal zaman arasındakı fərqin daha dəqiq müəyyən edilməsinə imkan verib. Məlum oldu ki, eramızdan əvvəl 8-ci əsrdə Yer günü bu gündən təxminən 25-30 millisaniyə qısa idi.
Bu təkmilləşdirmə son 2700 il ərzində Yerin fırlanmasının təkamül modellərini təkmilləşdirir və Babildən Misir tutulmalarına qədər digər qədim astronomik hadisələrin daha dəqiq öyrənilməsinə kömək edir.
Beləliklə, eramızdan əvvəl 709-cu ildəki ən qədim tam Günəş tutulması- Çin salnamələrində təsvir edilən tarix nəhayət dəqiq şəkildə bərpa edilib: Qufunun koordinatlarında 8 km səhv üç minillik sonra hesablamalara mane olub. Yeni məlumatlar Yerin daha sürətli fırlandığını təsdiqlədi və bu da Ayın təsiri altında planetin yavaşlayan fırlanması modellərinin təkmilləşdirilməsinə imkan verir. Siyasi mətn kimi yazılmış qədim Çin qeydləri elmə planetimizin keçmişi haqqında əvəzsiz məlumatlar verməyə davam edir.
Xəzər
"Cebheinfo.az"
