Son illərdə Azərbaycan dövləti rəqəmsallaşmanı ölkəmizin sosial-iqtisadi inkişaf strategiyasının prioritet istiqamətlərindən biri kimi müəyyən edib. Dövlət başçısının təşəbbüsü ilə həyata keçirilən genişmiqyaslı rəqəmsallaşma proqramları həm dövlət idarəçiliyində, həm iqtisadiyyatda, həm də sosial həyatın müxtəlif sahələrində əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb olub. Rəqəmsallaşma prosesinin əsas məqsədi həm idarəetməni sürətləndirmək, şəffaflığı artırmaq, həm də vətəndaşlara xidmətlərin keyfiyyətini yüksəltməkdir. Dövlət qurumlarının rəqəmsallaşdırılması sahəsində görülən işlər çoxşaxəlidir. Elektron hökumət platformalarının genişləndirilməsi və “e-gov” sisteminin təkmilləşdirilməsi nəticəsində vətəndaşlar dövlət xidmətlərinə daha rahat çıxış əldə ediblər. İndi şəxsiyyət vəsiqəsinin və ya pasportun verilməsi, müxtəlif icazə və lisenziyaların alınması, vergi ödənişləri və sosial yardım müraciətləri birbaşa onlayn rejimdə həyata keçirilir. Bu isə vətəndaşlar üçün vaxt itkisinin minimuma endirilməsi, inzibati prosedurların sadələşdirilməsi və şəffaflığın artırılması deməkdir. Rəqəmsallaşma yalnız dövlət xidmətlərində deyil, iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində də tətbiq olunur. Vergi və gömrük sistemlərinin elektronlaşdırılması, maliyyə əməliyyatlarının rəqəmsal platformalara keçirilməsi, kənd təsərrüfatında məlumatlılıq sistemlərinin tətbiqi iqtisadiyyatın rəqabətqabiliyyətini artırır və biznes mühitini şəffaflaşdırır. Elektron ticarət və rəqəmsal ödəniş sistemlərinin inkişafı yerli və xarici sərmayədarların marağını yüksəldir, innovativ layihələrin reallaşmasına şərait yaradır. Təhsil sahəsində rəqəmsallaşma gənc nəsilin bilik səviyyəsinin yüksəldilməsinə və müasir texnologiyalara yiyələnməsinə imkan verir. Elektron təhsil platformaları, distant təhsil sistemləri və virtual laboratoriyalar tələbələrin bilik və bacarıqlarının inkişafına mühüm töhfə verir. Bu sahədə tətbiq edilən rəqəmsal həllər təhsil prosesində şəffaflığı təmin edir və hər bir tələbənin fərdi inkişafını izləmək imkanı yaradır. Səhiyyə sahəsində də rəqəmsallaşma geniş şəkildə həyata keçirilir. Elektron sağlamlıq kartları, telemeditsina xidmətləri, dərman və tibbi avadanlıqların rəqəmsal qeydiyyatı və idarə olunması vətəndaşlara daha keyfiyyətli və operativ tibbi xidmət göstərilməsinə imkan verir. Bu həm də səhiyyə resurslarının optimal istifadəsinə, xəstəliklərin daha vaxtında aşkar edilməsinə və preventiv tədbirlərin səmərəli təşkilinə xidmət edir. Rəqəmsallaşmanın digər mühüm istiqaməti isə şəhər infrastrukturunun modernləşdirilməsi, ağıllı şəhər (smart city) texnologiyalarının tətbiqidir. Nəqliyyat sistemlərinin idarə olunması, təhlükəsizlik kameraları, ağıllı işıqlandırma və enerji idarəetmə sistemləri şəhər həyatının keyfiyyətini yüksəldir və şəhər resurslarının səmərəli istifadəsinə şərait yaradır. Bu sahədə aparılan tədbirlər ölkəmizin beynəlxalq səviyyədə rəqəmsal transformasiya təcrübəsini nümayiş etdirir. Azərbaycan rəqəmsallaşmanın faydalarını artıq görməyə başlayıb. Dövlət xidmətlərinin keyfiyyətinin yüksəlməsi, biznes mühitinin şəffaflaşması, iqtisadi artım, innovasiya layihələrinin təşviqi, sosial xidmətlərin operativliyi və gənclərin texnoloji hazırlığı rəqəmsallaşmanın real nəticələridir. Eyni zamanda, rəqəmsal transformasiya ölkədə şəffaflığı artıraraq korrupsiya halları ilə mübarizədə də mühüm rol oynayır. Gələcəkdə rəqəmsallaşmanın tətbiqi daha da genişləndiriləcək və yeni texnologiyalar əsasında iqtisadiyyat, sosial həyat və dövlət idarəçiliyi üçün əlavə imkanlar yaradılacaq. Süni intellekt, böyük məlumat bazaları (big data), blokçeyn texnologiyaları və kibertəhlükəsizlik sahələrində tətbiqlər rəqəmsal transformasiyanı daha da dərinləşdirəcək və ölkəmizi qabaqcıl rəqəmsal dövlətlər sırasına çıxaracaq.
Nicat Quliyev
YAP Laçın rayon təşkilatının məsləhətçisi
