Azərbaycan hökuməti qarşıdakı illərdə ölkənin iqtisadi inkişaf strategiyasını formalaşdırarkən əsas prioritetlərdən biri kimi logistika və beynəlxalq yükdaşıma şəbəkəsinin qurulmasını elan edib.
Bu addım neft-qaz gəlirlərinə alternativ iqtisadi dayaqlar yaratmaq və Azərbaycanın regiondakı tranzit mövqeyini gücləndirmək məqsədi daşıyır. Bu istiqamətdə ən mühüm layihələrdən biri Orta Dəhliz (Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutu), Şimal–Cənub və Zəngəzur dəhlizi kimi beynəlxalq nəqliyyat yollarının inkişafıdır.
Logistika sahəsi Azərbaycan üçün təkcə infrastruktur layihəsi deyil, həm də davamlı gəlir mənbəyi sayılır. Müxtəlif hesablamalara görə, Orta Dəhliz vasitəsilə keçən hər milyon ton yük ölkəyə 100–150 milyon dollar civarında tranzit və xidmət gəliri gətirə bilər.
2024-cü ildə bu dəhliz üzrə 3,2 milyon ton yük daşınıb. 2030-cu ilə qədər həcmin 20 milyon tona çatacağı gözlənilir. Bu isə Azərbaycan üçün yüz milyonlarla dollarlıq tranzit gəliri deməkdir.
Ələt Beynəlxalq Dəniz Limanı, Ələt Azad İqtisadi Zonası, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu, yeni avtomobil magistralları və hava yük terminalları bu sistemin əsas sütunlarını təşkil edir.
Regional inkişaf və yeni iş yerləri
Logistika şəbəkəsinin genişlənməsi paytaxtla yanaşı, bölgələrin iqtisadi aktivliyini də artırır. Yevlax, Gəncə, Qəbələ, Zəngilan və Qazaxda yaradılan logistika mərkəzləri və terminallar minlərlə iş yerinin açılmasına şərait yaradır. Bu, həm də regionlarda sosial-iqtisadi bərabərliyin təmininə xidmət edir.
Ələt Azad İqtisadi Zonasında artıq 50-dən çox xarici şirkət qeydiyyatdan keçib. Onların əksəriyyəti yükdaşıma, anbar və logistika xidmətləri sahəsində fəaliyyət göstərir.
Azərbaycan məhsullarına yeni bazarlar
Yükdaşıma xətlərinin inkişafı təkcə tranzit gəliri deyil, həm də ixrac imkanlarını genişləndirir.
Azərbaycan istehsalçıları, xüsusilə kənd təsərrüfatı və sənaye sektoru üçün yeni bazarlara çıxış əldə edir. Bu isə məhsulların daşınma xərclərini azaldır, rəqabət qabiliyyətini artırır. Artıq Orta Dəhliz üzərindən Azərbaycan məhsulları Çinə, Orta Asiyaya, Avropaya və hətta Yaxın Şərqə daha qısa zamanda çatdırıla bilir.
Azərbaycanın logistika siyasəti yalnız iqtisadi deyil, həm də geosiyasi strategiyadır.
Hazırda dünya nəqliyyat sistemində yeni güc balansı formalaşır: Rusiya–Ukrayna müharibəsi fonunda Qara dəniz marşrutları risk altına düşüb, bu da Cənubi Qafqazı və Xəzəri əsas alternativ marşruta çevirib. Azərbaycanın bu dəhlizlərdə aparıcı mövqeyi ona strateji diplomatik üstünlük qazandırır. Beləliklə, ölkə həm Qərb–Şərq, həm də Şimal–Cənub xəttlərində mühüm tranzit aktoruna çevrilir.
Azərbaycan üçün logistika sektorunun inkişafı tranzit gəlirlərini artıracaq, bölgələrdə yeni iş yerləri yaradacaq, ixrac imkanlarını genişləndirəcək, və ən əsası, enerji sonrası dövr üçün iqtisadi dayanıqlığı təmin edəcək.
Yəni bu sahə təkcə yol və dəmir yolu layihələri deyil — ölkənin strateji gələcək modeli kimi formalaşır.
Sunay AYDIN
