Son həbslərin ardınca onlara iş yerini tərk etmək yasaqlanıb; İH-lərin fəaliyyəti ilə bağlı köklü dəyişikliklər gündəmdə
Balakən Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı İslam Rzayevin oktyabrın 30-da DTX tərəfindən saxlanılmasından sonra rayon rəhbərlərinin başının üstünü alan “qara buludlar” bir qədər də sıxlaşıb. İcra başçıları ilə bağlı əməliyyatların davam edəcəyi və yeni həbslərin olacağına dair iddiaların ardı-arası kəsilmir.
Qaradağ Rayon İcra Hakimiyyəti başçısının müavini Nadir Muradovun və daha bir neçə vəzifəli şəxsin noyabrın 1-də saxlanılmasından sonra bu ehtimallar bir qədər də qüvvətlənib. Bildirilir ki, yerli icra hakimiyyəti başçılarının fəaliyyətinə nəzarət bir qədər də gücləndirilib. Məsələn, icra başçılarına və rəhbərlikdə təmsil olunan məmurlara bir sıra məhdudiyyətlər tətbiq edilib. Onlara çalışdıqları rayonları icazəsiz tərk etmək qadağan olunub. (mənbə: mətbuat.az).
Bəllidir ki, rayonda işləyən icra başçılarının əksəriyyətinin ailəsi Bakıda yaşayır. Onlar həftənin cümə günü paytaxta gəlir və birinci gün işlərinin başına dönürlər. İndi isə ciddi zərurət olmadığı halda onlara işlədikləri rayonları tərk etməmək tapşırılıb. “Bu isə o deməkdir ki, hüquq-mühafizə orqanları fəaliyyətində ciddi qanunsuzluqlara yol verən, vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə edən, rüşvət və korrupsiya ilə məşğul olan məmurların qapısını həftənin bütün günləri döyə bilər”, - deyə xəbərdə bildirilir.
Yeri gəlmişkən, hazırda ölkəmizdə icra başçısı olmayan rayonların sayı 4-dür. Bunlar Balakən, Qax, Bakı şəhərinin Nəsimi və Naxçıvan Muxtar Respublikasının Culfa rayonlarıdır. Qax Rayon İcra Hakimiyyətində iyun ayında əməliyyat keçirilib və icra başçısı M.Şəkiliyev həbs edilib. O, qulluq mövqeyindən istifadə etməklə xüsusilə külli miqdarda dövlət əmlakını mənimsəmə cinayətində ittiham olunur. Bakının Nəsimi Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı postu da 2024-cü ildən etibarən boşdur. 2023-cü il avqustun 31-də Culfa Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Siyam Hacıyev vəzifəsindən azad edilib. O, 2019-cu il aprel ayının 2-dən bu postda çalışırdı. İki ildən çoxdur Culfa rayonuna icra başçısı təyin edilməyib.
Son dövrlər icra hakimiyyətlərində aparılan əməliyyatlar və həbslər bu strukturlarda uzun müddət vəzifədə qalan məmurlarla bağlı müəyyən sualları gündəmə gətirib. Belə ki, həbs olunan icra başçılarının əksəriyyətinin 10 ildən artıq müddətdə rəhbər vəzifədə çalışması bu postlara vaxt məhdudiyyətinin tətbiqi barədə müzakirələri gücləndirib. Yəni onlara da, məsələn, diplomatlar kimi maksimum 5 illik rotasiya qaydası tətbiq edilə bilər.
O da faktdır ki, işğaldan azad edilən bölgələrdə Prezidentin nümayəndəlikləri sınaqdan keçirilir və onların fəaliyyəti özünü doğruldub. Ekspertlər növbəti mərhələdə icra hakimiyyətlərinin ləğvi və bütün səlahiyyətlərin nümayəndəliklərə ötürülməsi ehtimalını müzakirə edirlər.
İcra başçılarına nəzarət mexanizminin təkmilləşdirilməsi də gündəm mövzularından biridir. Rəsmi sənədlərdə 3-7 min manat maaş alan icra başçılarının lüks həyatı haqlı suallar doğurur. Onu da qeyd edək ki, icra başçıları dövlət tərəfindən başqa imtiyazlarla da təmin olunurlar - xidməti avtomobil, tibbi sığorta, sanatoriya göndərişləri və s. Eyni zamanda onlar çox vaxt vəzifələrindən sui-istifadə edərək özləri üçün ultra komfort şərait yaradırlar. Bəzi icra başçıları Avropa ölkələrində özlərinə mülk alır, biznes qururlar. Onlar əsasən hökumətdə daha iri məmurların yaxın ətrafına daxildirlər və tutduqları post da həmin şəxslərin nüfuzu hesabına əldə olunub.
Bəs nəzarət mexanizmini necə təkmilləşdirmək olar? Özlərini rayonun “padşahları” hesab edənlərin səlahiyyətləri azaldılması mümkündürmü?
Hüquqşünas Qulamhüseyn Əlibəylinin “Yeni Müsavat”a bildirdiyinə görə, ölkənin idarəetmə sistemində ciddi dəyişikliklərə ehtiyac var. Onun fikrincə, icra hakimiyyəti sistemində müəyyən dəyişikliklər olub, amma problemləri həll etməyib: “Yerlərdə hakimiyyətin dəyişməsi mexanizmi artıq köhnəlib və işə yaramır. İndiki mexanizm özünü faktiki olaraq doğrultmur. Məlumdur ki, konstitusiyaya əsasən, yerlərdə icra hakimiyyətini prezidentin təyin etdiyi icra başçıları idarə edir. Amma rayon və şəhər idarəetmə sistemindən tədricən regional idarəetmə sisteminə keçmək lazımdır. Bunu bir sıra ekspertlər də təklif kimi irəli sürür və dəstəkləyirlər. Yəni mərkəzi hakimiyyətlə yanaşı, iqtisadi zonalar üzrə regional idarəetmə orqanları yaradılmalıdır”.
Q.Əlibəyli hesab edir ki, eyni zamanda şəhər və rayon icra hakimiyyətlərinin səlahiyyətləri tədricən bələdiyyələrə verilməlidir: “Bunu birdən-birə etmək problem yaradacaq. Ona görə də mərhələli şəkildə addımlar atılmalıdır. Həmçinin bələdiyyələrin səlahiyyətləri artırılmalı, onların seçki praktikasında ciddi dəyişikliklər olmalıdır. Çünki indi bələdiyyələr de-fakto icra hakimiyyətlərindən asılı vəziyyətdədir. Bütün bu mexanizmlərə keçidi asanlaşdırmaq üçün həm də yerli icra başçılarının təyinatına diqqət artırılmalıdır”.
Hüquqşünasın sözlərinə görə, kadrlar seçilərkən onların korrupsiyaya meylli olub-olmaması nəzərə alınmalıdır: “Yəni kadr təyinatı zamanı namizədlər ciddi şəkildə araşdırılmalıdır. Kimisə hansısa səbəbdən vəzifəyə təyin etmək sonda korrupsiyaya səbəb olur, yerli camaatın da onun fəaliyyətindən narazılığına gətirib çıxarır. Ümumiyyətlə, daxili siyasətdə bir çox islahatlara zərurət var. Azərbaycanın xarici siyasəti kifayət qədər uğurludur, lakin daxildə bu problemlərin aradan qaldırılması zamanıdır. Çünki müəyyən vaxt keçdikdə idarəetmənin yenilənməsi vacibdir. Əks təqdirdə, mənfi nəticələrini verir. Bunun üçün konstitusiya dəyişikliklərinə də ehtiyac görmürəm və sadəcə, islahatlar həyata keçirməklə idarəetmədə müsbət nailiyyətlər əldə etmək mümkündür”.
Qeyd edək ki, Azərbaycanda 10 icra başçısı rüşvət və mənimsəmə ittihamı ilə həbs olunub. Onların bəzilərinin cəzası qismən azaldılıb, biri azadlığa çıxıb, biri isə həbsdə koronavirus xəstəliyindən vəfat edib. Bundan başqa, onlarla başçı müavini, baş memar və müxtəlif vəzifəli şəxslər istintaqa cəlb olunub. Bu həbslərin davamı istisna deyil.
Emil SALAMOĞLU,
“Yeni Müsavat”
