Müəllimlərin rəyinə hüquqi status verilmək üzrədir
Bakının Xətai rayonunda yerləşən 147 saylı məktəb-liseydə müəllimlər “itaətsizlik” nümunəsi göstərib. Məktəbə yeni director təyinatına etiraz edən müəllimlər dərsə girməkdən kütləvi şəkildə imtina ediblər. Məlumatı Manset.az paylaşıb. Məlumata görə, müəllimlərin narazılığınaa səbəb Sumqayıtda yerləşən 32 saylı məcburi köçkün məktəbinin direktorunun gözlənilmədən 147 saylı məktəbə direktor kimi təyin olunmasıdır.
Məktəbin müəllimləri bildirib ki, son 5 il ərzində direktor vəzifəsini icra edən (direktor əvəzi) Vüsalə xanımın rəhbərliyi dövründə məktəbin göstəriciləri əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşıb. Müəllim kollektivi bu qəfil dəyişiklik qərarını ədalətsiz hesab edərək təyinatla bağlı narazılıqlarını bildiriblər. Nəticədə onlar tədris prosesinə qatılmayıblar və dərslər bu səbəbdən boş keçib. Məsələ ilə bağlı Bakı Şəhəri üzrə Təhsil İdarəsinin ictimaiyyətlə əlaqələr sektorunun nümayəndəsi Bəşarət Məmmədov bildirib ki, hazırda təhsil müəssisəsində tədris prosesi normal qaydada davam edir: “Məktəbəqədər və Ümumi Təhsil üzrə Dövlət Agentliyinin əmrinə əsasən, 147 nömrəli Texniki və humanitar fənlər liseyinin direktoru vəzifəsinə Şahmirova Kəmalə Bayram qızı təyin edilib”.
Məktəblərə direktor təyinatı zamanı pedaqoji kollektivin rəyi, istəyi nəzərə alınmalıdırmı? Təhsil məsələləri üzrə ekspert Kamran Əsədov Sherg.az-a açıqlamasında bildirdi ki, 147 saylı məktəb-liseydə müəllimlərin dərsə qatılmaması ilə bağlı baş verən hadisə Azərbaycanda təhsil idarəçiliyi sistemində direktor təyinatlarının həm hüquqi, həm də sosial aspektlərini ön plana çıxarır:
- Statistik göstəricilərə görə, son 5 il ərzində Vüsalə xanımın direktor əvəzi kimi rəhbərliyi dövründə məktəbin göstəriciləri orta məktəblərin ümumi performans göstəricilərindən 15–20% yüksək olub. Bu, müəllim və şagird kollektivi üçün yüksək akademik nəticələr, səmərəli idarəçilik və müsbət iş mühiti yaradıb. Azərbaycan Respublikasının Təhsil Qanunu və Təhsil İşçilərinin Sorğu kitabçası müəllim və direktor münasibətlərini tənzimləyir. Qanunvericilik göstərir ki, direktor təyinatı müvafiq dövlət təhsil orqanı, yəni Məktəbəqədər və Ümumi Təhsil üzrə Dövlət Agentliyi və ya yerli təhsil idarəsi tərəfindən həyata keçirilir. Kollektivin rəyinin nəzərə alınması qanunla tələb olunmasa da, sosial baxımdan tövsiyə xarakteri daşıyır. Dünya təcrübəsində də bu yanaşma geniş tətbiq olunur: məsələn, Finlandiya və Kanadada direktor təyinatında həm dövlət orqanları, həm də müəllim və valideyn kollektivi ilə məsləhətləşmələr aparılır, lakin sonda hüquqi qərar dövlət orqanının səlahiyyətində qalır.
K.Əsədov qeyd etdi ki, Elm və Təhsil Nazirliyinin fəaliyyəti çərçivəsində təhsil idarəçiliyində şəffaflıq və kadr keyfiyyətinin artırılması istiqamətində atılan addımlar təqdir olunmalıdır. Amma burada həm müsbət, həm də mənfi məqamlar var:
- Yeni direktor təyinatları məktəbin inkişaf perspektivlərini nəzərə alaraq həyata keçirilir. Statistik təhlillər göstərir ki, direktor dəyişikliklərindən sonra məktəblərin performans göstəriciləri 10–15% arta bilir, xüsusilə idarəetmə və tədris keyfiyyəti sahəsində. Mənfi tərəf isə kollektivin gözlənilməz təyinatlarla bağlı narazılığıdır. Bu, dərs prosesinin pozulmasına, müəllim və şagirdlərin psixoloji gərginliyinə səbəb olur. Lakin belə halların qarşısı alınması üçün idarələr artıq kommunikasiya kanallarını gücləndirir, kollektivin rəy və təkliflərini nəzərə almaq üçün məsləhət mexanizmləri tətbiq edir. Məsələn, ABŞ və Avropa ölkələrində direktor təyinatlarında kollektivin tövsiyəsi protokollara salınır, amma qərar dövlət tərəfindən hüquqi baxımdan təsdiqlənir. Nəticədə, Elm və Təhsil Nazirliyinin təhsil sistemində idarəetməni optimallaşdırmaq, kadrların peşəkarlığını artırmaq və məktəb kollektivləri ilə koordinasiyanı gücləndirmək istiqamətində fəaliyyəti müsbət işdir və tərifə layiqdir. Məktəbin göstəricilərini yüksəltmək və idarəetmədə şəffaflığı təmin etmək baxımından bu addımlar strateji əhəmiyyət kəsb edir. Gələcəkdə direktor təyinatlarında kollektivin rəyinin hüquqi baxımdan da nəzərə alınması, təhsil idarəçiliyində həm demokratik prinsiplərin gücləndirilməsi, həm də dərs prosesinin dayanıqlığının təmin olunması baxımından müsbət dəyişiklik olardı. Azərbaycan üçün bu yanaşma həm yerli təcrübəyə, həm də dünya standartlarına uyğunlaşdırılmış model sayılır. Əlavə statistik müqayisə üçün qeyd edim ki, 2023–2024-cü illərdə Bakı şəhərində direktor təyinatından sonra məktəblərdə performans artımı orta hesabla 12%, şagird məmnuniyyəti isə 18% yüksəlmişdir. Bu da göstərir ki, nazirliyin kadr siyasəti təkcə idarəetməni yox, təhsil keyfiyyətini də artırır. Bu təhlil göstərir ki, müəllim kollektivi narazılığı ilə bağlı proseslər idarəetmə və sosial harmoniya aspektində həll olunmalıdır, lakin hüquqi qərar Elm və Təhsil Nazirliyinin strateji planı çərçivəsində həyata keçirilir.
Məlahət Rzayeva
