Xromosomların sabitliyindən məsul olan zülaldakı problem ciddi və bəzən ölümcül xəstəliklərin səbəbi ola bilər.
“Cebheinfo.az” xəbər verir ki, bunu Viskonsin-Madison Universitetinin alimləri aşkar ediblər.
"Science" jurnalında dərc olunan tədqiqatın nəticələri həkimlərə,xəstələrə müəyyən xərçəng və sümük iliyi xəstəlikləri ilə əlaqəli yeni zülal mutasiyalarını müəyyənləşdirməyə kömək edəcək. Xromosomlar bütün genetik məlumatlarımızı saxlayan DNT və zülalların qablaşdırılmış kompleksləridir. Onların ucları təkrarlanan DNT və zülal ardıcıllıqlarından ibarət telomerlər - qapaqlar ilə qorunur.
Telomerlər yaşla təbii olaraq qısalır, lakin onların əmələ gəlməsində və ya saxlanmasında pozuntular DNT-ni daha az sabit edir və bu da vaxtından əvvəl qocalmaya və xəstəliklərə səbəb olur. Biokimya professoru Qi Jie Limin rəhbərlik etdiyi tədqiqatçılar Kimya kafedrasının alimləri ilə birlikdə telomer uzunluğunu qoruyan ferment olan telomeraza ilə qarşılıqlı təsir göstərən zülalları araşdırdılar. Bu zülalların nasazlığı qısaldılmış telomerlərlə əlaqəli xəstəliklərə səbəb ola bilər.
Zülalların 3D quruluşunu və onların qarşılıqlı təsirlərini proqnozlaşdırmaq üçün maşın öyrənmə sistemi olan AlphaFold-dan istifadə edilb. Komanda müəyyən edib ki, replikasiya zülalı A-nı (RPA) telomerlərin saxlanmasında əsas elementdir. RPA-nın DNT replikasiyası və bərpasında rol oynadığı çoxdan məlumdur, lakin insanlarda uzun və sağlam telomerlərin saxlanmasındakı rolu əvvəllər təsdiqlənməmişdi. Eksperimental sınaqlar göstərib ki, RPA həqiqətən telomerazanı stimullaşdırmaq və telomerləri qorumaq üçün vacibdir.
Bu kəşf aplastik anemiya, mielodisplastik sindrom və kəskin mieloid lösemi də daxil olmaqla qısaldılmış telomerlərin yaratdığı ciddi xəstəlikləri olan xəstələr üçün birbaşa təsir göstərir. Limin sözlərinə görə, telomer anomaliyaları olan bəzi xəstələr əvvəllər məlum məlumatlara əsaslanaraq heç bir izahat ala bilmirdilər. Lakin indi onlar bəzi mutasiyaların RPA-nın telomerazanı stimullaşdıra bilməməsindən qaynaqlandığını başa düşürlər.
