Bakı, 31 oktyabr, Tamilla Məmmədova, AZƏRTAC
ABŞ Prezidenti Donald Trampın administrasiyasının 2025-ci ildə Azərbaycan ilə Ermənistan arasında münasibətlərin normallaşdırılmasına, həmçinin regionda siyasi və iqtisadi qarşılıqlı əlaqələrin yaxşılaşdırılmasına diqqəti cəmləşdirmək qərarı həqiqətən də nəzərəçarpan müsbət təsirini göstərib. Bu barədə AZƏRTAC-ın müxbiri ilə söhbətində amerikalı politoloq və beynəlxalq münasibətlər üzrə ekspert Devid Felson bildirib.
Ekspertin sözlərinə görə, Vaşinqtonun bu addımı həm başa çatmış münaqişənin tərəfləri, həm də beynəlxalq ictimaiyyət üçün mühüm bir siqnal olub.
“ABŞ administrasiyasının bu qərarı Cənubi Qafqazın iki ölkəsi arasında etimadın möhkəmlənməsi prosesinə təkan verdi. Bakı ilə İrəvan arasında dialoq konstruktiv səviyyəyə yüksəldi və bu, öz-özlüyündə ciddi diplomatik uğurdur”, — deyə agentliyin həmsöhbəti qeyd edib.
O vurğulayıb ki, bu prosesdə Ağ Evin ardıcıl mövqeyi xüsusi rol oynayıb.
“Prezident Tramp onilliklər boyu davam edən qarşıdurmadan sonra regionda sülhə nail olunmasında irəliləyişi öz nailiyyəti kimi qürurla qeyd edir. 2025-ci ilin avqustunda ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə keçirilən sülh sammiti və Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin Ağ Evdə qəbul edilməsi rəmzi an oldu. O, qarşılıqlı xoş niyyət atmosferi yaratdı və göstərdi ki, iki ölkə arasında davamlı sülhə dair Amerikanın dəstəyi sadəcə bir bəyanat deyil, real siyasi öhdəlikdir,” — deyə politoloq hesab edir.
Felsonun sözlərinə görə, 2025-ci il avqustun 8-də əldə olunmuş razılaşma bütün tarixi əhəmiyyətinə baxmayaraq, uzunmüddətli sülh yolunda ilk addımdır.
“Bu dinamika gərək dayanmasın. Artıq əldə olunmuş irəliləyişi möhkəmləndirməyə imkan verəcək etimadın artırılmasına yönəlmiş əlavə tədbirlər tələb olunur. Prezident Trampın bu ilin oktyabrında verdiyi bəyanatlarda ifadə olunan sülhə daimi sadiqliyi, saxlanılması vacib olan impulsu qorumağa və dayanıqlı sülh perspektivini gücləndirməyə kömək edən müsbət siqnaldır”, — deyə o əlavə edib.
Amerikalı ekspert, həmçinin müharibədən sonrakı tənzimləməyə sistemli yanaşmanın zəruriliyinə diqqət çəkib.
“Anlamaq lazımdır ki, danışıqlar və sənədlərin imzalanması böyük bir yolun yalnız başlanğıcıdır. Davamlı sülh üçün konkret təşəbbüslər - nümayəndə heyətlərinin mübadiləsi, birgə infrastruktur və humanitar layihələr, mədəni və təhsil proqramları tələb olunur. Yalnız cəmiyyət səviyyəsində müntəzəm təmaslar vasitəsilə həqiqi qarşılıqlı etimada nail olmaq mümkündür”, — deyə Felson qeyd edib.
O vurğulayıb ki, Rusiya da daxil olmaqla bir çox xarici siyasət aktorları və digər beynəlxalq qüvvələr sülh prosesində müəyyən rol oynayıb, lakin məhz Amerikanın yardımı bu prosesdə zəruri irəliləyişi təmin edib.
“Vaşinqton elə bir format təklif etməyi bacardı ki, hər iki tərəf öz səsini eşidilmiş hiss etdi və əməkdaşlıq üçün real stimul aldı”, — deyə ekspert əminliklə qeyd edib.
Politoloq bildirib ki, hadisələrin bundan sonrakı inkişafı tərəflərin konstruktiv dialoqu qoruyub saxlamaq bacarığından daha çox asılı olacaq.
“Əsas məqam təkcə razılaşmanın imzalanması deyil, onun praktik reallaşdırılmasıdır. Daimi monitorinq, vətəndaş cəmiyyətinin cəlb olunması, həmçinin qarşılıqlı faydalı iqtisadi əlaqələrin yaradılması zəruridir. Sülh bir akt deyil, səbir, siyasi iradə və etimad tələb edən prosesdir”, — deyə o sözlərini yekunlaşdırıb.
