Elnur Rüstəmov: “Qadınlar adətən narahatlıq və stressi yaxın çevrəsi ilə paylaşaraq, emosional boşalma yolu tapırlar. Kişilər isə çox zaman belə bir imkan və ya vərdişə malik olmurlar”
İllərdir sosial şəbəkələrdə kişi tənhalığı epidemiyası ilə bağlı müzakirələr gedir, alimlər həyəcan təbili çalır.
Kişi tənhalığı kişinin başqalarından ayrıldığını hiss etdiyi dərin emosional təcrid vəziyyətidir. Bu qadın tənhalığından onunla fərqlənir ki, kişilər ənənəvi olaraq müstəqil və “ifadə edilməmiş emosiyalarla” tərbiyə olunur, bu da dərin əlaqələr qurmağı çətinləşdirir.
Oğlanlara güclü olmaq, emosional təcrübələrə və ağrılara məhəl qoymamaq, həyat problemlərini kömək istəmədən müstəqil şəkildə həll etmək öyrədilir.
Klinik-psixoloq və koqnitiv-davranışçı psixoterapevt Denis Xalyukovun qeyd etdiyi kimi, cəmiyyət və ailə çox vaxt kişilərdə güclü və emosional olmayan davranışları təşviq edir, zəiflik ifadələri halda nəzərə alınmır, ən pis halda isə qınanır və tənqid edilir: "Yuxarıda qeyd olunan amillər kişilərin əhəmiyyətli bir hissəsinin öz emosiyalarını anlamaq, onları təsvir etmək və başqaları ilə danışmaq bacarıqlarını inkişaf etdirməməsinə gətirib çıxarır. Kişi həssaslığını damğalayan mühitdə böyümək kişilərin bundan utanmasına, ya da “zəiflik göstərdiyinə” görə özlərini tənqid etmələrinə səbəb ola bilər”.
Yaxın münasibətlər insanların bir-birinə ən həssas tərəflərini aşkara çıxarması üzərində qurulur. Kişi ünsiyyəti isə çox vaxt səthi olaraq qalır ki, bu da dərin və intim əlaqənin yaranmasına mane olur. Nəticədə, hətta dostları və romantik partnyorları olsa da, kişilər özlərini tənha hiss edə bilərlər.
Kişilərin danışmaq üçün dostlarının və ya etibarlı sevdiklərinin olmaması “kişi tənhalığı epidemiyası” kimi xatırlanır. Tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, kişi tənhalığı problemi həqiqətən də geniş yayılıb.
Məsələn, 2021-ci ildə alimlər aşkar ediblər ki, müasir kişilərin 15 faizinin yaxın dostu yoxdur. Pyu Researç, öz növbəsində, 30 yaşdan kiçik kişilərin təxminən 60 faizinin eyni yaşda olan qadınlardan təxminən iki dəfə çox özünü tənha hiss etdiyini iddia edir.
Kişilər özləri də sosial mediada tənha hiss etdiklərini etiraf edirlər: "Sözümü deyə biləcəyim insanları tapmaqda çətinlik çəkirəm və indi bütün dostlarım daha çox həyat yoldaşım vasitəsilə tanış olduğum iş yoldaşlarına bənzəyirlər. Biz çox fərqliyik. Dost olmaq istədiyim insanları tapmaq çətindir, çünki biz fərqli çevrələrdəyik.
Demək olar ki, hər zaman tənha oluram. Bəzən aylarla kimsəsiz gəzirəm, həyatımda baş verənləri, hisslərimi və yaşadıqlarımdan danışıram".
"Mənim dostlarım yoxdur - yalnız həmkarlarım və iş əlaqələrim var. Ən yaxşı dostum həyat yoldaşımdır və yəqin ki, mənə lazım olan tək şey budur”.
"Mən çətin ki, dostlarımı etibarlı adlandıra bilərəm - o mənada ki, onların heç birini ən yaxşı dostum adlandıra bilmərəm və ya bir şey olarsa, onlara zəng edə bilmərəm".
Hazırda, tənhalığın həyatımıza mənfi təsirinə işarə edən çox sayda məlumat var. Amerikalı tədqiqatçılar birmənalı şəkildə bildirirlər ki, tənhalıq vaxtından əvvəl ölüm riskini 26 faiz artırır. Bu, digər insanlarla mənalı sosial əlaqələrin olmamasını gündə 15 siqaret çəkmək qədər zərərli edir.
Psixoloq Elnur Rüstəmov Sherg.az-a açıqlamasında bildirib ki, kişilərdə streslə bağlı xəstəliklər, xüsusən də ürək-damar, yüksək təzyiq və sinir sistemi pozuntularının qadınlara nisbətən daha çox yayılmasının səbəblərindən biri də məhz kişilərin emosiyalarını paylaşmaqdan çəkinməsi və daxili gərginliyi uzun müddət içlərində saxlamasıdır:
“Cəmiyyətin kişilərdən gözlədiyi güclü olmaq, emosiyalarını gizlətmək, problemə təkbaşına sinə gəlmək kimi tələblər onların psixoloji yükünü artırır.
Qadınlar adətən narahatlıq və stressi yaxın çevrəsi ilə paylaşaraq, emosional boşalma yolu tapırlar. Bu, onların həm psixoloji, həm də fiziki sağlamlıqlarına müsbət təsir göstərir. Kişilər isə çox zaman belə bir imkan və ya vərdişə malik olmurlar. Onlar üçün hisslərini ifadə etmək, kömək istəmək və ya ağrılarını bölüşmək bəzən zəiflik kimi qəbul edilir. Nəticədə, emosional gərginlik bədənə təsir edir, xroniki stress hormonları artır, bu da ürək ritmi pozuntuları, təzyiq və digər ağır fəsadlarla nəticələnə bilər.
Kişilərdə tənhalıq və sosial dəstək çatışmazlığı bu prosesi daha da dərinləşdirir. Emosional yükü yüngülləşdirmək əvəzinə, bir çox kişi onu alkoqol, siqaret, işə həddindən artıq aludəçilik və ya digər zərərli vərdişlərlə kompensasiya etməyə çalışır. Bu, qısamüddətli rahatlıq versə də, uzunmüddətli sağlamlıq problemlərinə yol açır”.
Psixoloqun fikrincə, tənhalıq hissi kişilərdə yalnız emosional deyil, fizioloji səviyyədə də zərərli təsirlər yaradır. Davamlı tənhalıq immun sistemini zəiflədir, yuxu keyfiyyətini pozur və bədənin yaşlanma prosesini sürətləndirir. Üstəlik, kişilər qadınlara nisbətən daha çox düşünür, problemləri beynində "dövr etdirir", bu da psixoloji yüklənməni artırır:
“Bu səbəbdən, kişi sağlamlığının qorunması yalnız tibbi yox, həm də psixoloji yanaşma tələb edir. Kişilərin emosiyalarını ifadə edə bilməsi, sosial dəstək ala bilməsi və psixoloji yardım axtarmağı normal qəbul etməsi üçün həm ailə, həm də cəmiyyət səviyyəsində düşüncə tərzinin dəyişməsi vacibdir. Duyğularını paylaşmaq gücsüzlük deyil, bu, insanın daxili balansını və uzunömürlülüyünü qorumağın ən vacib yollarından biridir”.
