Yaşlı insanlar, xüsusən də 65 yaşdan yuxarı olanlar daha çox risk altındadır
"Candida auris" göbələk infeksiyası təxminən 15 il əvvəl kəşf edilib. Dərmanlara davamlı olan "Candida auris" hazırda dünyanın ən qorxulu xəstəxana mikroblarından biridir və onun inkişafında qlobal istiləşmənin də təsirli olduğu bildirilir. Məlumatlara əsasən bu maya göbələyi bədənə daxil olduqdan sonra qan dövranı, sinir sistemi və bir çox daxili orqanlara mənf təsir göstərə bilir, orqanların fəaliyyətini zəiflədir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı bu infeksiyadan təsirlənən xəstələrdə ölüm nisbətinin 30-53 faiz arasında olduğunu təxmin edir. "Candida auris" göbələyinə qarşı ölkəmizin xəstəxanalarında mütəmadi dezinfeksiya və sanitariya qaydaları ilə bağlı maarifləndirmə işləri həyata keçirilir. Bu barədə Teleqraf-ın sorğusuna cavab olaraq Səhiyyə Nazirliyi Xüsusi Təhlükəli İnfeksiyalara Nəzarət Mərkəzindən məlumat verilib. Bildirilib ki, bu göbələk xəstəliyi əsasən tibb müəssisələrində çirklənmiş səthlər və cihazlar, həmçinin xəstə insanla təmas zamanı yaranır. "Xəstəxanadaxili infeksiyalara aid olan “Candida auris” 2009-cu ildə ilk dəfə təsvir olunub və bir çox ölkələrdə qeydə alınıb. Ölkəmizdə rəsmi xəstəlik halı qeydə alınmayıb, buna baxmayaraq, xəstəxanalarda dezinfeksiya və sanitariya qaydaları ilə bağlı maarifləndirmə işləri həyata keçirilir", - məlumatda vurğulanıb.
Türkiyənin Gülhanə Hərbi Tibb Akademiyasının Yoluxucu Xəstəliklər üzrə mütəxəssisi, professor doktor Fahrəttin Alparslan “Candida auris” barədə geniş açıqlama verərək bildirib ki, ilk dəfə 2009-cu ildə müəyyən edilən bu göbələk xəstəliyi növü orqanizmin qlobal sağlamlıq təhlükəsi kimi ortaya çıxıb və ilk növbədə immuniteti zəifləmiş şəxslərə təsir edir:
- Onun əhəmiyyəti təkcə çoxsaylı göbələk əleyhinə dərmanlara qarşı müqavimətində deyil, həm də sürətlə yayılma potensialında və xəstəxanalarda və qocalar evlərində nəzarəti çətin olan epidemiyalara səbəb olmasındadır. "Candida auris" insanlarda ciddi infeksiyalara səbəb ola bilən maya növüdür. Digər növlərindən fərqli olaraq, "Candida auris" bir sıra dərmanlara qarşı müqavimətinə görə xüsusilə narahatvericidir və müalicəni çətinləşdirir. Xüsusilə xəstəxanaya yerləşdirilən və ya əsas yoluxma halı baş vermiş xəstələrdə qan axını infeksiyalarına, yara infeksiyalarına və qulaq infeksiyalarına səbəb ola bilər. "Candida auris" ilk növbədə fürsətçi patogendir, yəni adətən zəifləmiş immun sistemi olan şəxslərə təsir edir. Səthlərdə uzun müddət yaşaya bilir, müxtəlif mühitlərdə, o cümlədən xəstəxanalarda olması gözləniləndir. Göbələk infeksiyası çirklənmiş səthlər və ya avadanlıqlarla birbaşa təmasda, həmçinin səhiyyə müəssisələrində insandan insana təmas yolu ilə ötürülə bilər.
Müəyyən həyat tərzi və pəhriz faktorları "Candida auris" infeksiyasının inkişaf riskinə kömək edə bilər. Məsələn, şəkər və zərif karbohidratlarla zəngin bir pəhriz bədəndə Candida növlərinin böyüməsini təşviq edə bilər. Bundan əlavə, əllərin qeyri-kafi yuyulması kimi zəif gigiyena qaydaları səhiyyə müəssisələrində yoluxma riskini artıra bilər.
Həkim açıqlamasında qeyd edib ki, bir neçə amil "Candida auris" infeksiyasının inkişaf ehtimalını artırır. Bura yaş, cins, yaşayış məkanı, xroniki xəstəliklər daxildir. Yaşlı insanlar, xüsusən də 65 yaşdan yuxarı olanlar daha çox risk altındadır. Bəzi tədqiqatlar kişilərin qadınlardan daha həssas ola biləcəyini göstərir. "Candida auris"in müxtəlif ölkələrdə, bəzi ərazilərdə daha çox yayıldığı bildirilir. Diabetli, xərçəngli və ya yaxın zamanda cərrahiyyə əməliyyatı və ya invaziv prosedurlar keçirmiş insanlarda risk daha yüksəkdir.
Lakin professor bildirib ki, geniş spektrli antibiotiklərin uzunmüddətli istifadəsi orqanizmdə normal floranı poza bilər və göbələklərin çoxalmasına səbəb ola bilər. Tibb müəssisələrində kateterlərin, ventilyatorların və ya digər tibbi cihazların olması infeksiyaya yol aça bilir.
Xəstəliyin simptomları qızdırma və titrəmə, yara infeksiyaları, qızartı, şişlik və yoluxmuş ərazidən axıntı, qulaq infeksiyaları - qulaq ağrısı, qaşınma və axıntı, öskürək, tənəffüs çətinliyi və ağciyər tutulması olduqda sinə ağrısıdır.
"Candida auris"in diaqnozu xəstənin ətraflı tarixi və fiziki müayinə də daxil olmaqla hərtərəfli klinik qiymətləndirmə ilə başlayır. Tibb işçiləri simptomları, son xəstəxanaya yerləşdirmələri və əsas sağlamlıq vəziyyətini qiymətləndirir. "Candida auris" infeksiyasını təsdiqləmək üçün müxtəlif diaqnostik testlərdən istifadə edilə bilər. Laboratoriya testləri, görüntüləmə tədqiqatları infeksiyanın dərəcəsini qiymətləndirmək üçün istifadə edilir, xüsusən də pnevmoniya və ya absesin formalaşması hallarında. Bəzi hallarda əlavə analiz üçün toxuma nümunəsi əldə etmək üçün biopsiya tələb oluna bilər. "Candida auris" infeksiyalarını digər göbələk və bakterial infeksiyalardan ayırmaq vacibdir. "Candida auris" infeksiyalarını bakterial sepsis, digər Candida növlərinin infeksiyaları və müxtəlif viral infeksiyalara bənzər simptomlarla özünü göstərə bilir.
