ain.az bildirir, Moderator.az portalına istinadən.
"Güzgü molekulları insanlığı necə sınağa çəkə bilər?.."
Elm insanlığı xəbərdar edir: yaxın gələcəkdə biz "güzgü həyat" adlı qəribə bir fenomenin şahidi ola bilərik.
Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "Foreign Affairs" nəşri yazıb.
Adından da göründüyü kimi, bu həyat formaları mövcud canlılardan yalnız molekulyar güzgüdə fərqlənir - sağ molekul sol molekula çevrilir, sol molekul isə sağa. Gözlə görünməyən bu fərq, əslində, canlı orqanizmlərin funksiyasını kökündən dəyişə bilər.
Molekulyar simmetriya və həyatın sirri
Təbii həyat bütün canlılarda müəyyən bir simmetriya ilə qurulub. Zülallar demək olar ki, yalnız "sol yönlü" amin turşularından, DNT isə "sağ yönlü" şəkərlərdən ibarətdir. Güzgü həyat isə bu qaydanı tam əksinə çevirir. Laboratoriyada yaradılmış belə orqanizmlər, təbiətdəki canlılarla funksional olaraq oxşar olsa da, onların molekulyar quruluşu tamamilə əksdir. Elm adamları bunu "həyatın güzgüdəki əksi" kimi təsvir edir və bu, biologiyaya yeni baxış bucağı açır.
Elm üçün fürsətlər
Bu texnologiyanın hələ reallığa çevrilməsi uzun illər tələb edir, amma perspektivləri böyükdür. Güzgü həyatın yaradılması sayəsində elm adamları həyatın mənşəyini daha dərindən araşdıra bilər, digər planetlərdə mümkün həyat formalarını təsəvvür edə bilər və biotexnologiya sahəsində yeni tətbiqlər inkişaf etdirə bilər. İnsan orqanizmi əks molekulları parçalaya bilmir, bu da yeni dərmanlar üçün sabit və uzunömürlü molekulyar əsas yaradır. Beləliklə, güzgü həyat həm elmi araşdırmalar, həm də tibbi yeniliklər üçün potensial platforma təqdim edir.
Təhlükələr və ekoloji risklər
Amma elmi imkanlarla yanaşı, güzgü həyat ciddi təhlükələr də daşıyır. Bu orqanizmlər insan immun sistemi üçün görünməzdir, antibiotiklərə davamlı ola bilər və ekosistemlərdə təbii düşmənləri olmadığı üçün invaziv şəkildə yayıla bilər. Belə bir vəziyyətdə vacib mikroorqanizmlər yerini əks molekulyar orqanizmlərə verə, bitkilər və su canlılarının həyatını təhdid edə bilər. İnsanlarda müalicəsi mümkün olmayan infeksiyalar ortaya çıxa bilər və bu, adi pandemiyalardan fərqli olaraq, təbiətin öz evolyusiya trayektoriyasını dəyişdirə bilər.
Qabaqlayıcı tədbirlər və beynəlxalq əməkdaşlıq
Alimlər və siyasətçilər artıq bu texnologiyanın risklərini nəzərə almalıdır. Beynəlxalq monitorinq sistemi yaradılmalı, yeni qanunvericilik və protokollar hazırlanmalı, güzgü həyatın laboratoriyalardan yayılmasının qarşısını almaq üçün qabaqlayıcı tədbirlər görülməlidir. Mövcud Bioloji Silah Konvensiyası bu yeni texnologiya üçün yetərli deyil, yeni beynəlxalq qaydalar və təcili müdaxilə planları hazırlanmalıdır. Məqsəd - risklər ortaya çıxmadan idarə etmək, texnologiya reallığa çevrilməzdən əvvəl təhlükəsizliyi təmin etməkdir.
Gələcəyə baxış
Güzgü həyat həm elmi imkanlar, həm də ciddi təhlükələr daşıyır. Onun ortaya çıxması elmi tədqiqatlar üçün unikal fürsət təqdim edir, lakin eyni zamanda bütün planet üçün potensial ekoloji və bioloji risk deməkdir. Beynəlxalq əməkdaşlıq, güclü monitorinq və qabaqlayıcı tədbirlər vasitəsilə bu texnologiyanın risklərini minimuma endirmək mümkündür. Əsas mesaj budur: güzgü həyat hələ mövcud olmasa da, onu nəzarət altına almaq üçün hərəkət etmək vaxtıdır.
Daha ətraflı məlumat və yeniliklər üçün ain.az saytını izləyin.
