525.az portalından alınan məlumata görə, ain.az xəbər verir.
Ədəbiyyatımızın ən incə və ən müqəddəs mövzularından biri Ana obrazıdır. Ana həm həyatın başlanğıcı, həm də övlad üçün müqəddəs dayaqlardan biri kimi həmişə yazıçı və şairlərin diqqət mərkəzində olub. Azərbaycan poeziyasında Nizami Gəncəvidən Səməd Vurğuna qədər saysız sənətkarlar bu mövzunu poetik gücü ilə işləyiblər. Müasir poeziyamızın istedadlı nümayəndələrindən olan Zaur Ustacın "Anam" şeiri də bu baxımdan diqqətçəkən və təsirlidir.
Bu şeirdəki poetik çalarlar adi bir duyğunun ifadəsi deyil, ana obrazının ümumbəşəri miqyasda təqdimatıdır. Ana yalnız bioloji mənada övlad dünyaya gətirən varlıq deyil, həm də dünyanı övladına sevdirən, onu sirli-sehrli həyatın (yaşamın) ecazkar məna çalarları ilə tanış edən, balasına keçmişi və gələcəyi anladan böyük müəllimdir. Şair "palaz" və "gəbə" metaforaları ilə ananın övlad üçün yaratdığı dünyanı təsvir edir. Bu obrazlarda Azərbaycan xalqının məişətindən, adət-ənənəsindən gələn məna qatları var. Çünki xalça, palaz, gəbə - həm evin istiliyini, həm də həyatın bəzəyini simvolizə edir. Ana isə bu gözəlliyi övladının ayağı altına sərən müqəddəs varlıq kimi təqdim olunur:
Adına palaz deyib,
Atdı ayağımızın altına dünyanı...
Adına gəbə deyib,
Asdı gözümüzün qabağına dünyanı...
Ata sözünü öz dilində çatdırdı bizə Anam.
Buradakı sonuncu misra həm milli dəyərlərin, həm də mənəvi irsin qorunmasında ananın rolunu açır. Əslində ata ocağının da, ana dilinin də övlad şüuruna hopdurulmasında məhz ananın mövqeyi həlledici olur:
Ata sözünü cejimlərə toxuyub,
Xurcunlara doldurdu Anam,
Övladlara sovqat olsun deyə...
İlmə-ilmə, fərş-fərş, xalı-xalı
Gözümüzün önünə sərdiyi dünyanın
İpliyi, yunu olduğunu anlatdı Anam.
Zaur Ustacın "Anam" şeiri yalnız fərdi hisslərin təzahürü deyil, həm də kollektiv yaddaşın poetik inikasıdır.
Burada Ana obrazı təkcə şairin anası deyil, bütövlükdə Azərbaycan qadınının simvoludur. Hər bir oxucu bu şeirdə öz anasını görə bilir, öz həyat yolunda aldığı sevgi və qayğını xatırlayır:
Ərşi ərişlərə köçürdü,
Zəmini bükdü dükcələrə...
İpin ucunu biləyimizə bağladı,
Kələfin ucunu itirməyək deyə.
Bir nişanı min dəfə kirkidlədi,
Qulağımızda sırğa olsun deyə,
Dünyanı çeşni-çeşni tanıtdı bizə Anam...
Simgə-simgə, damğa-damğa
Anamın arğacından keçdi dünya.
Maraqlıdır ki, şeirin bədii yükü sadə sözlər üzərində qurulsa da, dərin fəlsəfi məna daşıyır. Bu da şairin poetik gücündən xəbər verir. Sadə məişət sözləri - palaz, gəbə, naxış - yüksək poetik assosiasiyaya çevrilir. Beləcə, şair oxucunu gündəlik həyatın içində gizlənən əbədiyyətə bağlayır:
Sirli tarixim yatır
Anamın hər ilməsində,
Hər naxışında,
Hər palazında,
Hər gəbəsində...
Nəticə olaraq demək olar ki, "Anam" şeiri həm milli, həm də bəşəri dəyərlərin poeziyada maraqlı təcəssümüdür. Zaur Ustac burada ananı sadəcə ailənin mərkəzi kimi deyil, həm də xalqın yaddaşı, sözün qoruyucusu, mənəvi varislik simvolu kimi təqdim edir. Bu baxımdan şeir yalnız poetik əsər deyil, həm də publisistik gücə malik bir çağırışdır: ananı sevmək, onu ucalıqda tutmaq, onun verdiyi dəyərləri yaşatmaq çağırışı.
Zaur Ustacın "Anam" şeiri əsas türk dillərinin əksəriyyətinə uyğunlaşdırılmaqla yanaşı, alman, ingilis, ispan, fransız, rus və digər əcnəbi dillərə də tərcümə olunaraq yayımlanıb.
Günnur AĞAYEVA,
Ədəbiyyatşünas-tənqidçi
Ən son xəbərləri və yenilikləri almaq üçün ain.az saytını izləyin.
