Ses qazeti saytına istinadən ain.az xəbər verir.
Qazaxıstan prezidenti Kasım-Jomart Tokayev iki günlük səfərlə Qırğızıstana səfər edəcək və iki ölkə arasında onsuz da yaxın olan əlaqələri gücləndirəcəyinə söz verib. Avqustun 21-22-də Bişkekdə Qırğızıstan lideri Sadır Japarovla danışıqlar və Ali Dövlətlərarası Şuranın iclası keçiriləcək, gündəliyə iqtisadiyyat və logistikadan tutmuş su ehtiyatları və mədəni mübadilə kimi əsas inkişaf vektorları daxildir. Dövlət başçıları Bişkekdə “Qızıl Dostluq Körpüsü” abidəsinin açılışında da iştirak edəcəklər. Amma bu, gərgin proqramın yalnız bir hissəsidir: ölkənin cənubunda, Oş şəhərində Qazaxıstan tərəfinin iştirakı ilə mühüm tədbirlər də nəzərdə tutulub.
Qazaxıstanla Qırğızıstan arasında münasibətlər bu ilin aprelində Müttəfiqlik Münasibətləri haqqında Müqavilənin yenilənməsindən sonra yeni mərhələyə qədəm qoyub. Bu, 2003-cü ildə ilk müqavilənin imzalanması ilə başlayan 20 ildən artıq əməkdaşlığın məntiqi davamı oldu. Sənədin yeni variantı siyasi və iqtisadi tərəfdaşlıqdan tutmuş nəqliyyat, su-energetika və kənd təsərrüfatı sektorlarında birgə layihələrə, o cümlədən ərzaq təhlükəsizliyi və mədəni əlaqələrin gücləndirilməsinə qədər əməkdaşlığın geniş spektrini əhatə edir. Prezident Qasım-Jomart Tokayevin iyulda yenilənmiş müqaviləni ratifikasiya etməsi faktı onun Astana üçün əhəmiyyətini bir daha vurğulayır. Bu addım dönüş nöqtəsidir, çünki yaxın vaxtlara qədər Astana ilə Bişkek arasında münasibətlər həmişə güclü müttəfiqliklə xarakterizə olunmurdu. Dövri fikir ayrılıqları, o cümlədən liderlər arasında mübahisələr və ticarət məhdudiyyətləri ikitərəfli əməkdaşlığı çətinləşdirirdi. Sərhədlərin bağlanması və keçid məntəqələrində yük maşınlarının boş qalması Qırğızıstan istehsalçılarına zərər vurdu və hətta EAEU-ya şikayətlərə və ittifaqdan çıxmaq təhdidlərinə səbəb oldu. Oxşar insidentlərin qarşısını almaq üçün tərəflər cinayətkarlıqla mübarizə, iqtisadi əməkdaşlıq, həmçinin təhsil və mədəniyyət də daxil olmaqla əməkdaşlığın bütün spektrini əhatə edən mövcud sazişləri nəzərdən keçirmək və gücləndirmək qərarına gəliblər.
Prinsipcə yeni məqamlardan biri hərbi sahədə əməkdaşlıqdır. Qazaxıstan və Qırğızıstan heç bir blok və ya ittifaqda iştirak etməmək öhdəliyini təsdiqləyir, həmçinin digər Razılığa gələn tərəfə qarşı yönəlmiş hər hansı hərəkətlərdə iştirakdan çəkinirlər. Hər iki ölkənin əraziləri və resursları “Razılığa gələn digər tərəfə qarşı təcavüz və ya digər düşmənçilik hərəkətləri hazırlamaq və ya həyata keçirmək, habelə digər Razılığa gələn Tərəfin dövlət suverenliyinə, təhlükəsizliyinə və ərazi bütövlüyünə zərər vurmaq məqsədilə” istifadə edilməməlidir. Müqavilə bu təşkilatın Nizamnaməsinin 102-ci maddəsinə uyğun olaraq BMT Katibliyində qeydə alınacaqdır.
“Oy Ordo” Ekspert Təşəbbüsləri Mərkəzinin (Bişkek) direktoru İqor Şestakovun sözlərinə görə, region ölkələri arasında müttəfiqlik əlaqələrinin genişlənməsinə dünyanın dəyişən geosiyasi strukturu və Mərkəzi Asiya ölkələri üçün strateji tərəfdaş olan ABŞ, Rusiya və Çin kimi böyük dövlətlər arasında münasibətlər səbəb olur. "2022-ci ilin yanvarında Qazaxıstanda baş verən hadisələr göstərdi ki, əvvəlki təhlükəsizlik sxemləri artıq aktual deyil və çağırışlar fərqli xarakter alır. Bu münaqişələrin həllində iştirak yeni yanaşma tələb edir. Qırğızıstan hərbçiləri Qazaxıstanda baş verən dramatik hadisələrin lokallaşdırılmasında iştirak ediblər ki, bu da təhlükəsizlik proseslərində baş verən dəyişikliklərdən xəbər verir. Bu sahədə əməkdaşlığın gücləndirilməsi getdikcə daha çox əhəmiyyət kəsb edir", Şestakov bildirib.
Genişləndirilmiş sazişin imzalanmasının əsas motivi Astana və Bişkekin hər hansı üçüncü ölkə ilə münasibətlərin pisləşməsi halında bir-birinin hərəkətlərinin proqnozlaşdırıla bilənliyini artırmaq və dəstək almaq, habelə siyasi sahədə ümumi qarşılıqlı fəaliyyət səviyyəsini yaxşılaşdırmaq istəyi olub.
Bu gün Qazaxıstan və Qırğızıstan gələcək üçün planlar qururlar. Ölkələr nəqliyyat və logistikadan (yeni transsərhəd logistika kompleksi, avtomobil yollarının yenidən qurulması və Almatı-Bişkek dəhlizinin inkişafı) energetika və aqrar-sənaye təşəbbüslərinə qədər (Çuy vilayətində aqrozon olan Kambar-Ata SES-1-in tikintisi) birgə layihələr həyata keçirirlər. Bu layihələr möhkəm institusional əsasda əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi üçün zəmin yaradır.
İqor Şestakov Qazaxıstanın Kambar-Ata SES-1-in tikintisində əsas investor ola biləcəyini istisna etməyib. “Beləliklə, Tokayevin səfəri yəqin ki, ən azı yaxın iki-üç il üçün ikitərəfli əməkdaşlıq üçün yol xəritəsini müəyyən edəcək”, - ekspert vurğulayıb.
Qazaxıstanla nəqliyyat sahəsində qarşılıqlı fəaliyyətə gəlincə, bu, sadəcə sərhəd deyil, Qırğızıstanın ticarət-iqtisadi həyatının əsasını təşkil edən əsas yük axınlarının hərəkət etdiyi həyati bir arteriya olduğunu vurğuladı. Bu yolda hər hansı ləngimə dərhal cəmiyyətdə rezonans doğurur və bu, açıq şəkildə göstərir ki, Qazaxıstanla mehriban qonşuluq və ən əsası, işgüzar, davamlı münasibətlər Qırğızıstan istehsalçıları üçün sabitliyin açarıdır.
V.VƏLİYEV
Ən son xəbərləri və yenilikləri almaq üçün ain.az saytını izləyin.
