Özbəkistan Elmlər Akademiyası Tarix İnstitutunun direktoru Əzəmət Ziyo “Atamdan qalan tarlalar” filminin niyə yayımlanmadığını açıqlayıb.
Hafta.az-ın yazdığına görə, o, özbək xalqının müstəqillik əldə etdikdən sonra da müstəmləkəçi sovet dövründəki rejim altında yaşadığını və bu vəziyyətin uzun illər davam etdiyini bildirib.
"Biz müstəmləkə Sovet dövründə olduğu kimi yaşayırıq. Şavkat Mirziyoyevin özbək xalqını pambıq əsarətindən xilas etməsinin əhəmiyyətini hələ də tam dərk edə bilməmişik. Yüz ildir ki, pambıqda icbari əmək insanları savadsız edib, 9 aylıq təhsilinin 5 ayını pambığa qurban edib, bütöv savadsız nəsil yetişib" deyən Əzəmət Ziyo 1998-ci ildə filmin nümayişi ilə bağlı yaranmış şəraiti və ona qoyulan qadağanı da xatırladıb.
“1998-ci ildə dövlət müşaviri mənə dedi ki, bu gün “Özbəkfilm”ə gedəcəyik, Şuhrat Abbosov Toqay Murodun “Arxada qalan tarlalar” əsərini tamaşaya qoyur. Bunu ikimiz də görəcəyik. Mən nə edəcəyəm deyəndə bildirdi ki, “gəl, tarixçisən, bunu ikimiz də görəcəyik”. Sonradan bildim ki, lider mənim fikrimi bilmək istəyib”, - deyib.
O qeyd edib ki, film ümummilli məsələni bəhanə edərək efirdən çıxarılıb. Lakin bunun əsl səbəbi başqa idi.
"Filmə bir daha baxdım və səbəbini anladım. Müstəmləkəlik dövründəki vəziyyət müstəqilliyimizdən sonra da davam etdiyi üçün film göstərilmədi. Milli məsələ bəhanə idi. Çünki həmin kolxoz, pambıq müstəmləkəsi, məcburi əmək müstəqilliyimizdən sonra 25 il davam elədi. “Atamdan qalan tarlalar” filminin nümayiş etdirməməsinin əsas səbəbi budur”, - o, deyib.
“Atamdan qalan tarlalar” yazıçı Toqay Murodun eyniadlı romanı əsasında 1997-ci ildə tanınmış rejissor Şuxrat Abbosov tərəfindən yaradılmış filmdir. Filmin süjet xətti 18-19-cu əsrlərin ortalarında baş verən tarixi hadisələrə, xüsusən də Rusiyada və Kokan dövründə baş verən çətin ictimai-siyasi proseslərə həsr olunub. Burada sadə kəndli Cəmoliddinin ailəsi ilə keçdiyi həyat yolu, onun mübarizəsi, gələcək nəslin ümumi sınaqları geniş şəkildə işıqlandırılır.
Film ilk nümayişində böyük maraqla qarşılanıb. Tamaşaçılar dörd saatlıq əsəri sona qədər maraqla izlədilər. Film Buxarada keçirilən milli kinofestivalda baş mükafata layiq görülüb. Eyni zamanda, bir çox kino tənqidçiləri onu özbək kinosunda böyük tarixi və dramatik əsər kimi tanıdılar.
Lakin tezliklə filmin nümayişi dayandırıldı. Rəsmi mənbələr filmin əvvəlcə yayımlandığını, lakin sonradan “qara siyahıya” salındığını bildirir. Bununla bağlı müxtəlif təhlillər var. Tarixçilərin fikrincə, filmin əsas ideyası müstəmləkə dövrünün ağır ictimai həyatını dərindən təsvir etdiyi üçün o dövrün şəraitində “əlverişsiz” hesab olunurdu.
Bu gün də “Atamdan qalan tarlalar” özbək kino tarixinin ən mühüm dramatik əsərlərindən biri hesab olunur, müstəmləkə dövrünü və o dövrdəki insanların həyatını həqiqətlə əks etdirən nadir film kimi dəyərləndirilir.
