Süni intellektin (Sİ) təhsilə inteqrasiyası son illərdə sürətlə inkişaf edir və bu sahədə bir çox yeniliklər baş verir. Bu inteqrasiya həm müəllimlər, həm də öyrənənlər üçün yeni imkanlar yaradır. Süni intellekt müxtəlif sahələrdə tətbiq olunur və artıq həyatımızın hər bir aspektinə təsir göstərir.
Tədris prosesində isə Sİ-nin tətbiqi təlimin fərdiləşdirilməsi, tələbələrin ehtiyaclarına uyğunlaşdırılmış proqramların hazırlanması və tədris prosesinin effektivliyinin artırılması üçün böyük imkanlar yaradır.
Azərbaycanda süni intellektin tədqiqi və inkişafı artıq dövlət səviyyəsində strateji istiqamət kimi müəyyənləşdirilib. 2025-ci ilin mart ayında Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə “Azərbaycan Respublikasının 2025–2028-ci illər üçün Süni İntellekt Strategiyası” təsdiq edilib.
Gəlin tədris zamanı Süni intellektin faydalarına nəzər salaq:
Fərdi Tədris İmkanları
Sİ şagirdlərin bilik səviyyəsinə və öyrənmə tərzinə uyğun fərdi tapşırıqlar və dərs planları hazırlaya bilər.
Avtomatlaşdırılmış Qiymətləndirmə
Testlərin, esse və yazılı işlərin avtomatik yoxlanılması vaxta qənaətə imkan verir.
İnteraktiv və cəlbedici tədris materialları
Sİ vasitəsilə oyunlar, viktorinalar, animasiyalar və interaktiv dərslər yaratmaq mümkündür.
Bu, şagirdlərin motivasiyasını artırır.
Davamlı geribildirim
Şagirdlər dərhal geribildirim alaraq səhvlərini düzəldə bilirlər.
Bu, öyrənmə prosesini daha effektiv edir.
Dil və tərcümə dəstəyi
Müxtəlif dillərdə tədris materiallarının hazırlanması və tərcüməsi asanlaşır.
Xarici dil öyrənən şagirdlər üçün əlavə dəstək olur.
Əlçatanlıq və inklüzivlik
Görmə və eşitmə məhdudiyyətli şagirdlər üçün uyğunlaşdırılmış materiallar təqdim edə bilir.
Təhsilin hər kəs üçün əlçatan olmasına kömək edir.
Təhlil və statistika
Şagirdlərin inkişafını izləmək və təhlil etmək üçün statistik məlumatlar təqdim edir.
Təhsildə istifadə üçün bir çox süni intellekt (Sİ) alətləri mövcuddur və onların hər biri müxtəlif məqsədlərə xidmət edir. Aşağıda müəllimlər və şagirdlər üçün ən faydalı və praktik Sİ alətlərini təqdim edə bilərəm.
Müəllimlər üçün Faydalı Sİ Alətləri
1. Dərs Planlaşdırma və Tapşırıq Hazırlama
- Microsoft Copilot – Dərs planları, testlər, interaktiv tapşırıqlar yaratmaq üçün əla vasitədir.
- Curipod – İnteraktiv təqdimatlar və dərs slaydları hazırlamaq üçün.
- LessonPlans.ai – Avtomatik dərs planı yaratmaq üçün sadə və sürətli platformadır.
2. Qiymətləndirmə və Rəy
- Gradescope – Yazılı işlərin avtomatik yoxlanması və qiymətləndirilməsi.
- Khanmigo (Khan Academy AI) – Şagirdlərin cavablarına dərhal rəy verir və müəllimlərə təhlil təqdim edir.
3. Vizual və İnteraktiv Materiallar
- Canva Magic Write – Təqdimatlar, afişalar və dərs materialları üçün dizayn və mətn təklifləri.
- Genially – İnteraktiv dərs slaydları və oyunlar yaratmaq üçün.
Şagirdlər üçün Faydalı Sİ Alətləri
1. Öyrənmə və Təkrarlama
- Quizlet – Flashkartlar və testlər vasitəsilə təkrar və yaddaş gücləndirmə.
- KhanAcademy – Sİ dəstəyi ilə fərdi öyrənmə yolları təklif edir.
2. Yazı və Dil Bacarıqları
- Grammarly – Yazıların qrammatik və üslub baxımından yoxlanması.
- QuillBot – Parafraz etmək, yazını daha aydın və düzgün ifadə etmək üçün.
3. Kodlaşdırma və Texnologiya
- Scratch (AI Extensions) – Şagirdlər üçün vizual proqramlaşdırma və Sİ ilə oyunlar yaratmaq.
- Code.org – Sİ ilə kodlaşdırma öyrənmək üçün interaktiv platforma.
Təhlil və İzləmə Alətləri
- Edpuzzle – Videolara suallar əlavə etməklə şagirdlərin anlayışını yoxlamaq.
- ClassDojo – Şagirdlərin davranış və iştirakını izləmək üçün.
Ənənəvi tədris metodları insan təcrübəsinə və pedaqoji bacarıqlara əsaslanır, lakin zaman və resurs baxımından məhdudiyyətlərə malikdir.Sİ bu məhdudiyyətləri aradan qaldıraraq daha çevik, fərdi və məhsuldar tədris mühiti yaradır. Ən yaxşı nəticə isə bu iki yanaşmanın birgə istifadəsi ilə əldə olunur — yəni müəllimin təcrübəsi və Sİ-in gücü birləşərək təhsili yeni səviyyəyə qaldıra bilər.
Süni intellekt məktəblərdə təhsilin fərdiləşdirilməsi, sürətləndirilməsi və keyfiyyətinin artırılması üçün güclü vasitədir. Lakin bu texnologiyanın uğurlu tətbiqi üçün:
Müəllimlərin bu sahədə bilik və bacarıqları artırılmalıdır.
Etik və pedaqoji çərçivələr formalaşdırılmalıdır.
Şagirdlərin yaradıcı və tənqidi düşüncəsi dəstəklənməlidir.
Texnologiya bir vasitədir - onu uğurlu edən insan amilidir
N.Nərimanov adına 2 nömrəli məktəb-liseyinin Azərbaycan dili və Ədəbiyyat müəllimi
Elvira Allahverdiyeva
