BAKI, TurkicWorld
Asiya və Sakit Okean regionunda iqlim dəyişikliyinin iqtisadi təsirləri dərinləşməkdədir.
TurkicWorld xəbər verir ki, BMT-nin Asiya və Sakit Okean üzrə İqtisadi və Sosial Komissiyası (ESCAP) tərəfindən dərc olunan yeni “İqtisadi və Sosial Araşdırma” hesabatına görə, artan istilər, dəyişkən yağıntı rejimi və dəniz səviyyəsinin qalxması regionda fiskal sabitliyi, qiymət siyasətini və iqtisadi davamlılığı ciddi şəkildə sarsıdır.
Hesabatda Banqladeş və Hindistanda rekord istilər, Tailandda fəlakətli daşqınlar və Sakit okean ölkələrində dərinləşən ərzaq çatışmazlığı regionun qarşılaşdığı əsas iqlim təzyiqləri kimi göstərilib. Bu amillərin yalnız görünən təhdidlər olduğu qeyd edilir — əslində isə iqlim dəyişiklikləri dövlətlərin iqtisadi sabitliyini dərin səviyyədə pozur.
ESCAP ölkələrin iqlim risklərinə qarşı dayanıqlığını təhlil etmək üçün dörd kvadratdan ibarət yeni qiymətləndirmə modeli təqdim edib. Bu model ölkələri iki əsas ölçüyə görə qruplaşdırır:
- İqlimə məruz qalma dərəcəsi (kənd təsərrüfatı riskləri, potensial iqtisadi itkilər, karbon intensivliyi və iqlim əsaslı inflyasiya);
- Makroiqtisadi uyğunlaşma qabiliyyəti (fiskal imkanlar, maliyyə sektoru sabitliyi və institusional effektivlik).
Bu yanaşma ölkələri aşağıdakı dörd qrupa bölür:
- Yüksək risk – zəif imkanlar: Əfqanıstan, Kamboca və Nepal kimi ölkələr həm coğrafi, həm də institusional zəiflik səbəbindən ən ciddi təhdid altında olanlardır.
- Yüksək risk – güclü imkanlar: Qazaxıstan, Monqolustan və Vyetnam kimi ölkələr isə struktur baxımından daha möhkəmdirlər və risklərə daha effektiv cavab verə bilirlər.
- Aşağı risk – güclü imkanlar: Çin, Malayziya və Tailand hələlik nisbətən az iqlim riski ilə qarşılaşsalar da, gələcəkdə baş verə biləcək təhdidlərə qarşı adaptasiya üçün strateji sərmayələr yatırmalıdır.
- Aşağı risk – zəif imkanlar: Papua Yeni Qvineya, Solomon Adaları və Laos isə iqlim risklərinə hazır görünməsələr də, institusional zəiflik səbəbilə ən kiçik təhdid belə böhran yarada bilər.
ESCAP hesabatı iqlim dəyişikliklərinin artıq “kənar risk” deyil, mərkəzi makroiqtisadi təhdid olduğunu vurğulayır. Əmək bazarına, ticarət balansına, sərmayə axınlarına və dövlət büdcəsinə təsir edən iqlim dəyişikliklərinə qarşı hökumətlərin sistemli və davamlı islahatlarla cavab verməsi zəruridir.
