"Trampın üslubu daha çox şəxsi münasibətlərə, iqtisadi və hərbi təzyiq hədələrinə əsaslanır..."
ABŞ prezidenti Donald Tramp 2025-ci ildə Ağ Evə qayıtdıqdan sonra özünü "sülh prezidenti" elan edib, hətta dəfələrlə Nobel Sülh Mükafatına layiq olduğunu deyib. Lakin prezidentliyinin altı ayı geridə qalsa da, Tramp nə Ukraynada, nə də Qəzza bölgəsində gedən iki ən ağır müharibənin dayandırılmasında ciddi irəliləyişə nail ola bilməyib.
Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "The Wall Street Journal" nəşri yazıb.
Politoloq Pol Stersın sözlərinə görə, Trampın təşəbbüsləri diqqətəlayiq olsa da, onun yanaşması sistemsiz və ani reaksiyalarla doludur. "Atəşkəsə vasitəçilik etmək sülh yaratmaq demək deyil" deyən Sters qeyd edir ki, davamlı sülh adətən uzunmüddətli və çətin diplomatik səylər tələb edir.
Diplomatiyada impulsiv yanaşma
Trampın ikinci prezidentlik dönəmi hələ yeni başlayıb, lakin keçmiş rəsmi şəxslər və ekspertlər onun danışıqlar üslubunun artıq formalaşdığını düşünür. Bu üslub daha çox şəxsi münasibətlərə, iqtisadi və hərbi təzyiq hədələrinə və eyni zamanda uzun danışıqlara qarşı dözümsüzlüyə əsaslanır.
Yaxın Şərq üzrə sabiq ABŞ diplomatı Dennis Ross bunu belə izah edir: "Atəşkəslə müharibəyə son qoymaq fərqli şeylərdir. Atəşkəs silahların susdurulmasıdır, sülh isə münaqişənin köklərinə enmək, kompromis tapmaq və qarşılıqlı yaşama formatı yaratmaq deməkdir".
Ukrayna məsələsində qeyri-müəyyənlik
Nəşr yazır ki, Trampın Ukrayna ilə bağlı siyasətində əsas sual Ağ Evin öz ritorikasına uyğun konkret addımlar atmağa nə dərəcədə hazır olmasıdır. Keçmiş səfir və Dövlət Departamentinin yüksək vəzifəli şəxsi olmuş Daniel Frid qeyd edir: "Ritorika doğru istiqamətdə dəyişir, amma hədəfə çatmamışıq".
Bu həftə Tramp Rusiya ilə ticarət edən ölkələrə, məsələn, Hindistana qarşı yüksək gömrük rüsumları tətbiq edəcəyini bəyan edib. O, həmçinin ABŞ-ın Avropaya "Patriot" sistemləri və Ukraynaya digər silahlar satmasına da razılıq verib. Amma eyni zamanda bəzən "bu münaqişədən əlini çəkmək" barədə də düşünür. Hətta prezidentin ən yaxın müttəfiqləri belə onun Rusiyaya qarşı uzunmüddətli mövqeyində qərarlı olub-olmayacağına əmin deyil.
Tramp və Nobel arzusu
Tramp dəfələrlə etiraf edib ki, onun diplomatik səyləri beynəlxalq səviyyədə kifayət qədər tanınmayıb. O, xüsusilə keçmiş prezident Barak Obamanın 2009-cu ildə Nobel Sülh Mükafatı almasına qarşı narazılığını gizlətmir. Bəzi ölkələr Trampın bu ambisiyasını nəzərə alaraq onunla münasibətləri gücləndirməyə çalışsa da, digərləri bu istəyi görməməzliyə vurur. Nəşr yazır ki, bu, onsuz da mürəkkəb olan qlobal diplomatiyaya əlavə qeyri-müəyyənlik gətirir.
Ticarət sanksiyaları və hədə-qorxular
Xatırladaq ki, bu yaxınlarda Tramp Rusiyaya 10-12 gün vaxt verdiyini bəyan edib. Əgər bu müddətdə atəşkəs razılaşması əldə olunmasa, ABŞ sərt ticarət rüsumları və Rusiya neftini alan ölkələrə qarşı ikinci dərəcəli sanksiyalar tətbiq edəcək. Son olaraq Rusiya tərəfindən Kiyevə endirilən raket zərbələri zamanı Tramp bu hücumları "iyrənc" adlandırıb və əlavə edib ki, ABŞ-ın sanksiyaları mütləq tətbiq olunacaq.
Sülh arzusu, yoxsa təzyiq taktikası?
Altı ay ərzində Tramp dünyada iki əsas münaqişədə - Ukrayna və Qəzza bölgəsində sülhə nail olmaq vədini yerinə yetirə bilməyib. O, daha çox qısamüddətli atəşkəslərə nail olmağa çalışır, lakin bu, möhkəm və davamlı sülhün alternativi sayıla bilməz. Hələliksə, onun diplomatik uğurları daha çox ritorikaya və siyasi jestlərə əsaslanır.
