"Brüsseldə sakit islahatlar Vaşinqtonun prioritetlərinə uyğunlaşmaqdır..."
NATO-nun Brüssel qərargahında aparılan struktur dəyişiklikləri Alyans daxilində narahatlıq doğurur.
Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "dw.com" nəşri yazıb.
Nəşr qeyd edir ki, rəsmi izahlar bu islahatları "səmərəlilik" və "optimallaşdırma" ilə əsaslandırsalar da, bəzi sabiq əməkdaşlar və müşahidəçilər hesab edir ki, əsl məqsəd ABŞ prezidenti Donald Trampın prioritetlərinə uyğunlaşmaqdır.
Baş katib Mark Rüttenin rəhbərliyi ilə Alyansın idarə strukturu yenidən qurulur. O, üzv dövlətlərdən daha çox hərbi xərclər tələb edir, Trampı tərif yağışına tutur və NATO daxilində bəzi hisslərə görə, Vaşinqtona uyğunlaşmaq üçün siyasi "əyilmə"yə gedir.
Görünən olanı görünməz etmək
26 il NATO-da çalışmış və ictimai diplomatiya sahəsində ixtisaslaşmış Qerlinde Nihus hesab edir ki, Rüttenin komandası NATO-nun bir sıra funksiyalarını bilərəkdən zəiflətməyə çalışır. Onun fikrincə, bu, Trampın tənqid edə biləcəyi mövzulardan - qadın hüquqları, iqlim təhlükəsizliyi və ictimai diplomatiya kimi sahələrdən uzaq durmaq üçün edilir.
Məsələn, qadın, sülh və təhlükəsizlik məsələləri üzrə xüsusi nümayəndənin ofisi baş katib aparatından çıxarılıb. İqlim və enerji təhlükəsizliyi üzrə şöbə isə müdafiə planlaşdırması ilə birləşdirilib. Nihus bunu mövzuların "görünməz hala gətirilməsi" kimi qiymətləndirir. Trampın iqlim dəyişikliyinə və gender məsələlərinə olan açıq laqeydliyi bu dəyişikliklərin arxa planını daha da aydın göstərir.
İctimai diplomatiya bölməsi bağlanır
Ən diqqətçəkən dəyişikliklərdən biri NATO-nun İctimai Diplomatiya Departamentinin (PDD) ləğvidir. Bu struktur uzun illər ərzində NATO-nun jurnalistlərlə işindən tutmuş tələbələrlə görüşlərə, vətəndaş cəmiyyəti ilə əməkdaşlığa qədər geniş fəaliyyətlərə cavabdeh olub. İndi həmin işçilər ya digər bölmələrə köçürüləcək, ya da işsiz qalacaqlar.
Bundan əlavə, icra idarəsi də bağlanacaq. Əvvəllər bu bölmə insan resursları, arxivlər və təcrübə proqramlarını idarə edib. Dəyişikliklərlə bağlı olaraq ümumilikdə təxminən 40 ştatın ləğv ediləcəyi gözlənilir. Hərçənd Alyansın qərargahında hələ də təxminən 300 vakant yer mövcuddur.
Bu, sadəcə, strukturlaşdırmadır
NATO rəhbərliyi bu dəyişikliklərin siyasi yox, funksional səbəblərlə bağlı olduğunu bildirir. Baş katibin yaxın çevrəsi bu islahatların məqsədinin daha səmərəli struktur qurmaq olduğunu iddia edir: "Biz dəyişən təhlükəsizlik şəraitinə uyğunlaşmalıyıq, bu, təbii prosesdir", - nəşrə anonim danışan rəsmi bildirib. Onların sözlərinə görə, ictimai diplomatiya tamamilə yox olmayacaq, sadəcə diqqət "strateji kommunikasiya"ya yönələcək. Qrant proqramları isə hələlik dondurula bilər, lakin tam ləğv edilmir.
NATO öz dəyərlərindən uzaqlaşır
NATO-da və ABŞ Dövlət Departamentində işləmiş keçmiş diplomatlar isə bu dəyişikliklərin ciddi risklər doğurduğunu düşünür. Onların fikrincə, Alyansın öz dəyərlərini - şəffaflıq, müxtəliflik, ictimai iştirakı ikinci plana keçirməsi, Trampın ritorikasına uyğunlaşmaq cəhdi həm NATO daxilində, həm də onunla əməkdaşlıq edən cəmiyyətlərdə inamsızlıq və uzaqlaşma yarada bilər.
İqlim və gender sahəsində çalışan NATO əməkdaşları isə anonimlik şərti ilə bildirir ki, onlara bu fəaliyyətlərini açıq şəkildə nümayiş etdirməmək tövsiyə olunub. Almaniyadan Avropa Parlamentinə üzv olan "yaşıllar" partiyasının deputatı Hanna Noyman da bu barədə oxşar siqnallar aldığını deyir. O, bu işlərin səssiz şəkildə də olsa davam etdirilməsinin vacibliyini vurğulayır.
İslahat, yoxsa istiqamət dəyişikliyi?
NATO rəhbərliyi islahatların məqsədini səmərəliliklə izah etsə də, bəzi müşahidəçilər və keçmiş əməkdaşlar bunun daha dərin bir meylin - "Trampın NATO-sunun" formalaşmasının əlaməti olduğunu düşünür. Əgər bu dəyişikliklər NATO-nun əsas dəyərlərini görünməz etmək və ictimai sferadan uzaqlaşdırmaq məqsədi daşıyırsa, bu, Alyans üçün taktiki qələbə, strateji məğlubiyyət ola bilər.
