Son həftələr Rusiya Silahlı Qüvvələrinin şəxsi heyəti və texnikasının Ermənistandakı hərbi bazasına köçürülməsi ilə bağlı xəbərlər yayılıb. Rusiya ilə Azərbaycan arasında münasibətlərin indiki “çətin dövründə” bu məlumat Azərbaycan cəmiyyətinin diqqətini cəlb edir.
Gəlin bunu anlamağa çalışaq.
Rusiya hərbi bazası Ermənistanda Müqavilə əsasında fəaliyyət göstərir (linkdəki keçid). Hərbi bazanın məqsədləri sənədin əvvəlində göstərilir.
Protokol 3 hərbi bazada ola biləcək nomenklaturanı göstərir. Silahların siyahısı sanballıdır... Üstəgəl təyyarə parkı...
Rusiyanın müharibə şəraitində olduğunu və silaha ehtiyacı olduğunu nəzərə alsaq, transferin məqsədləri üçün iki variant çıxarmaq olar:
- 2022-ci ilin fevralından əvvəl olanların bərpası- texnikanın və şəxsi heyətin artırılması - burada Ermənistan hökuməti Müqavilədə müəyyən edilmiş limitlərə uyğun olaraq texnikanın və şəxsi heyətin miqdarını yoxlaya bilər (13-cü maddə “Şəxslərin ümumi sayı, silah və texnikanın miqdarı Tərəflərin razılaşdırılması ilə müəyyən edilir”).
Ermənistan transferə mane ola bilərmi?
Maddə 18. “Ermənistan tərəfi Rusiya hərbi bazasının hərbi birləşmələrinin Ermənistan Respublikasının dövlət sərhədini keçməsini təmin edir.Ermənistan tərəfi Rusiya hərbi bazasına gedən və əks istiqamətə gedən yüklərin öz ərazisində təhlükəsizliyini təmin etməklə hər cür şəraitdə...Rusiya hərbi bazasının tərkibinə daxil olmayan hərbi birləşmələrin Ermənistan Respublikasının ərazisinə daxil edilməsi barədə qərar Tərəflərin birgə və razılığı əsasında qəbul edilir”.
Yəni həddi aşan hər şey ayrıca müzakirə olunacaq!
Belə çıxır ki, bərpa üçün transferə mane olmaq olmaz!!!
Lakin iyulun 6-da Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyi məzmunlu və qısa bəyanat yayıb: “Ermənistan Respublikası öz prinsipial mövqeyini təsdiq edir: Ermənistan ərazisi üçüncü dövlətlər tərəfindən heç bir qonşu dövlətə qarşı hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün istifadə edilə bilməz”.
Bu nə üçündür?
Potensial təhlükə Azərbaycan və Türkiyədən gələ bilər. Bu gün faktiki sülh şəraitində Azərbaycan və Türkiyədən heç bir təhlükə yoxdur!
Rusiya hərbi bazası Ermənistan hökumətinin sorğusundan sonra aktivləşdirilə bilər, bu, 2021-ci ildə olub və Azərbaycanla sərhəddə rus qoşunları peyda olub, lakin sonra sorğu geri götürülüb. Bu günə olan məlumata görə, Paşinyan hökumətindən belə bir tələb yoxdur.
Bəs Rusiya hərbi bazası müstəqil şəkildə, Ermənistan hakimiyyətinin razılığı olmadan öz resurslarından kiməsə qarşı istifadə edə bilərmi?!
Məsələn, Rusiya hərbi əməliyyat keçirir və Ermənistan hökumətinin razılığı olmadan Ermənistandakı hərbi bazanın resurslarından istifadə etmək qərarına gəlib...
Bu halda quru əməliyyatları məhdudlaşdırılacaq, çünki onlar hərbi texnikanın və şəxsi heyətin hərbi bazadan kənara çıxmasını nəzərdə tutur və bu, artıq Ermənistan hökuməti ilə koordinasiya tələb edir.
Bəs hava ilə? Bax burası çox maraqlıdır...
Maddə 17 “Ermənistan tərəfi əvvəllər verilmiş ərizələr əsasında Rusiya hərbi bazasının maraqları naminə öz ərazisi üzərində hava gəmilərinin uçuşları həyata keçirməsinə mane olmur.Uçuşlar marşrutlar üzrə, eləcə də Rusiya hərbi bazasının idarəetmə orqanının Ermənistan Respublikasının Müdafiə Nazirliyi ilə razılaşdırdığı zona və ərazilərdə həyata keçirilə bilər”.
Razılaşma elementi var, amma ərizədə nə yazacaqlarını və rus qırıcısının əslində hara uçacağını gəl başa düş də... Üstəlik, Ermənistan və Rusiyanın birgə Hava Hücumundan Müdafiəsi var...
Beləliklə, belə bir qənaətə gəlmək olar ki, Ermənistan hökuməti hərbi texnikanın və şəxsi heyətin Ermənistandakı Rusiya bazasına köçürülməsi prosesində məhduddur, o halda ki, hərbi bazadakı şəxsi heyətin və texnikanın faktiki sayının sənədlərdə göstərilən sayına uyğunluğunu yoxlamağa başlamaz.
Rusiya hərbi bazasının müstəqil fəaliyyət göstərməsi halında isə Ermənistan hökuməti iradəsi olsa, fəaliyyətin yalnız quru hissəsinin qarşısını ala bilər, hava hissəsinin qarşısını ala bilməz...
