"Putin üçün Ukraynanın müstəqil dövlət kimi mövcudluğu Rusiyanın imperiya kimliyi üçün təhdid sayılır..."
ABŞ prezidenti Donald Tramp Rusiya prezidenti Vladimir Putinə növbəti dəfə açıq çağırış edib: Ukraynada atəşkəs üçün 10 gün vaxt verilib. Əks təqdirdə, ABŞ yeni iqtisadi sanksiyalar və tariflər tətbiq edəcəyini bəyan edib.
Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "The Atlantic Council" analitik mərkəzi yazıb.
Vaşinqtonun mövqeyi dəyişir
Qeyd edilir ki, bu, son aylar ərzində Trampın Kremlə ünvanladığı ikinci ultimatumdur. Əvvəlki müddət 50 gün olub, indi isə gözləntilər xeyli sərtləşib. Analitik mərkəzin məlumatına görə, Tramp sülhü Rusiyaya xeyirli şərtlərlə təklif edir. Lakin Kreml bu şərtləri qəbul etməyə hazır görünmür. Bu, ABŞ-ın əvvəlki güzəştli və passiv yanaşmasından kəskin fərqlənir.
Tramp administrasiyası bir vaxtlar Krımın ilhaqını faktiki olaraq tanımağa açıq idi, Kremlin sərt tənqidindən yayınır, hətta Rusiya hərbi cinayətlərinə dair beynəlxalq proseslərə dəstək verməkdən çəkinirdi. İndi isə Tramp ilk dəfə açıq şəkildə Avropadakı müttəfiqlər vasitəsilə Ukraynanı silahla təmin etməyə razılıq verib. Bu addım bir qədər geciksə də, strateji baxımdan dönüş nöqtəsi kimi qiymətləndirilir. Hazırda Vaşinqtonda bu yardımların effektini və Ukraynanın əks-hücum qabiliyyətinə real təsirini müzakirə edirlər.
Kreml niyə sülhdən imtina edir?
Rusiya lideri təklif edilən nisbətən əlverişli şərtlərə baxmayaraq, atəşkəsə razı deyil. Analitiklər bu inadkarlığın arxasında üç əsas amilin dayandığını bildirir:
- Hərbi təşəbbüsə inam: Rusiya cəbhədəki yavaş irəliləyişə baxmayaraq, müharibənin tükətmə mərhələsində qalib gələcəyinə inanır.
- Hərbi iqtisadiyyatın sabitliyi: 2022-ci ildən bəri Rusiya öz iqtisadiyyatını hərbi rejimə uyğunlaşdırıb. Zavodlar fasiləsiz işləyir, hərbçi ailələrinin gəlirləri artıb və bu da sanksiyaların sosial təsirini yumşaldır.
- Daxili sabitliyin qorunması: Sülh minlərlə veteranın ön cəbhədən qayıtması deməkdir. Bu şəxslər müharibə dövründə əldə etdikləri yüksək gəlirə alışmış durumdadır və cəmiyyət daxilində potensial sabitlik pozucularına çevrilə bilər.
Lakin əsas səbəb ideoloji xarakter daşıyır. Vladimir Putin üçün Ukraynanın müstəqil dövlət kimi mövcudluğu Rusiyanın imperiya kimliyi üçün varlıq təhdidi sayılır. Məhz bu düşüncə onun məğlubiyyət və ya kompromis fikrini qəbul etməsinə imkan vermir.
Putinin inadı: ideologiya və qorxu
Analitiklərin qeyd etdiyi kimi, Putinin Trampın sülh şərtlərini rədd etməsi onun illüziyalarından və həm də narahatlıqlarından qaynaqlanır. Kreml hər hansı razılaşmanın gözlənilməz daxili və beynəlxalq nəticələrindən çəkinir. Amma ən əsas motiv Ukrayna dövlətçiliyinin Rusiyanın varlığına təhlükə olduğu qənaətidir. Bu qavrayış Kremldə sülh anlayışını "zəiflik" kimi təqdim edir və Putini daha sərt xəttə sürükləyir.
Qərbin manevr fürsəti
"The Atlantic Council" mütəxəssisləri bildirir ki, Rusiyanı sülhə məcbur etmək üçün Qərb real güc balansını dəyişməlidir. Bunun üçün üç əsas istiqamət göstərilir:
- Ukraynaya daha müasir və effektiv silahların çatdırılması;
- Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin təşəbbüsünün bərpası;
- Döyüşlərin qismən Rusiya ərazisinə keçirilməsi və Kremlin öz təhlükəsizliyini risk altında hiss etməsi.
Yalnız bu yolla Moskva müharibənin qiymətini başa düşə və diplomatiyaya dönməyə məcbur qala bilər.
Ultimatumun nəticələri: növbəti 10 gün
Trampın verdiyi yeni xəbərdarlığa əsasən, əgər Kremlin atəşkəs və danışıqlara yönəlik konkret addımları müşahidə olunmasa, ABŞ 10 gün ərzində Rusiyaya qarşı əlavə gömrük rüsumları və sanksiyalar tətbiq edəcək. Dövlət Departamentinin sözçüsü Temmi Bryus bu mövzu ilə bağlı bildirib ki, bir çox müşahidəçi Trampın səbrini zəiflik kimi qavrayıb. Halbuki onun diplomatik səylərinin real nəticələri artıq müxtəlif regionlarda hiss olunmağa başlayıb. Ağ Ev prezidentin mövqeyinin ciddi və təsirli olduğunu vurğulayır.
