Uşaqların sağlam inkişafı üçün kifayət qədər və keyfiyyətli yuxu həyati əhəmiyyət daşıyır. Lakin dünyanın fərqli bölgələrində uşaqların nə qədər yatdığı, yuxunun gündəlik rejimdə necə yer aldığı və təhsillə necə balanslaşdırıldığı ölkədən ölkəyə ciddi şəkildə dəyişir.
AzEdu.az mövzu ilə bağlı araşdırma edib.
ABŞ-də yuxunun müdafiəsi üçün tədris saatlarında dəyişiklik
Amerika Birləşmiş Ştatlarında pediatrlar və psixoloqlar illərdir uşaqların və yeniyetmələrin yuxu çatışmazlığından əziyyət çəkdiyini vurğulayırlar. Bunun qarşısını almaq üçün bəzi ştatlarda orta məktəblərin dərsə başlama vaxtı saat 8:30 və ya daha sonraya dəyişdirilib. Bu dəyişikliklər, xüsusilə yeniyetmələrin bioloji ritminə uyğun olaraq onların daha çox yatmasını təmin etməyə yönəlib. Eyni zamanda, ev tapşırıqlarının yuxuya təsiri də müzakirə olunur.
Yaponiya təhsil təzyiqi yuxunu geri plana atır
Yaponiya təhsil uğuruna böyük önəm verən ölkələrdən biridir. Bu səbəbdən uşaqlar və yeniyetmələr uzun dərs saatları və əlavə hazırlıq kursları ilə məşğul olur. Nəticədə orta hesabla yuxu müddətləri gündə cəmi 6 saata qədər enir. Psixoloqlar və sağlamlıq mütəxəssisləri bu vəziyyətin həm psixoloji, həm də fiziki sağlamlıq baxımından təhlükə yaratdığını bildirirlər.
Finlandiya yuxuya verilən dəyərlə uğurlu təhsil modeli
Skandinaviya ölkələrinin parlaq nümunəsi olan Finlandiyada uşaqların yuxusu dövlət siyasətinin ayrılmaz hissəsi kimi qəbul olunur. Uşaq bağçalarında gündüz yuxusu məcburidir və bu yuxular çox zaman açıq havada baş tutur hətta qışda belə. Məktəblər gec başlayır, ev tapşırıqları azdır, nəticədə uşaqlar balanslı həyat tərzi sürür və kifayət qədər yuxu alırlar.
Cənubi koreya akademik təzyiqlər və uuxusuzluq krizi
Cənubi Koreyada da təhsil təzyiqləri ön plandadır. Yeniyetmələrin çoxu dərsdən sonra gecə kurslarına (hagwon) qatılır və bu səbəbdən onların yuxu müddəti 5–6 saata qədər azalır. Hökumət son illərdə bu problemin qarşısını almaq üçün bəzi islahatlara başlasa da, vəziyyət hələ də ciddi narahatlıq doğurur. Tədqiqatlar yuxusuzluğun məktəb performansını azaltdığını və emosional sabitliyə zərər verdiyini göstərir.
Fransa nizam-intizamlı yuxu rejimi və ailə mədəniyyəti
Fransada valideynlər uşaq yuxusunu erkən yaşlardan ciddi şəkildə tənzimləyirlər. Körpələrdə yuxu rejiminə alışma prosesi sistematik şəkildə tətbiq olunur. Məktəbyaşlı uşaqlar üçün də gec saatlara qədər oyaq qalmaq adət sayılmır. Tədqiqatlar göstərir ki, bu yanaşma uşaqlarda həm emosional balansı qoruyur, həm də diqqət və öyrənmə qabiliyyətini artırır.
İsveç açıq hava yuxusu və yüksək yuxu keyfiyyəti
İsveçdə uşaqların gündəlik yuxusu təkcə miqdarla deyil, keyfiyyətlə də ölçülür. Körpə və bağça yaşlı uşaqlar tez-tez açıq havada yatırlar – bu həm təmiz hava ilə təmin edir, həm də uşaqların yuxuya keçidini asanlaşdırır. Eyni zamanda, texnologiya istifadəsi yuxu saatlarına yaxın ciddi şəkildə məhdudlaşdırılır.
Çin sürətlə dəyişən təcrübələr
Çində də uzun illər təhsil uğuru yuxunun önündə gəlib. Ancaq son illərdə valideynlər və məktəblər arasında yuxunun əhəmiyyəti ilə bağlı anlayış dəyişməyə başlayıb. Artıq bəzi məktəblərdə gündüz yuxusu otaqları yaradılır və texnologiya istifadəsi nəzarət altına alınır. Hökumət isə uşaqların ümumi rifahına yönəlmiş islahatlarla balans yaratmağa çalışır.
