Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankının (EBRD) Azərbaycandakı mövcud kredit portfeli 2024-cü ilin iyunun 30-na olan məlumata əsasən 948 milyon avro təşkil edib ki, bu da mayla müqayisədə 4,3 faiz və ya 43 milyon avro azalma deməkdir. Portfelin 38 faizi özəl sektorun payına düşsə də, əsas investisiya həcmi dayanıqlı infrastruktur sahəsinə yönəldilib. Belə ki, cari portfelin 89 faizi, yəni 846 milyon avrosu məhz bu sahəyə sərf olunub. Korporativ sektor 54 milyon avro və ya 6 faiz, maliyyə institutları isə 48 milyon avro və ya 5 faiz paya malikdir. Ümumilikdə EBRD indiyədək Azərbaycanda 198 layihəyə 3,65 milyard avrodan çox investisiya yatırıb və bunun 3,35 milyard avrosu artıq ödənilib. Ötən il bank ölkədə 8 layihəyə 199 milyon avro maliyyə ayırmaqla əvvəlki illə müqayisədə bu göstəricini 27,6 faiz artırıb.
Aznews.az şərh edir ki, Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün EBRD-nin fəaliyyəti uzunmüddətli strateji və institusional əməkdaşlıq kontekstində əhəmiyyət daşıyır. Bankın portfel strukturunun təhlili göstərir ki, əsas diqqət ölkədə infrastrukturun davamlı inkişafına yönəlib. 89 faiz payın dayanıqlı infrastruktur layihələrinə ayrılması, EBRD-nin yalnız iqtisadi səmərəliliyi deyil, həm də ekoloji və sosial dayanıqlılığı ön planda saxladığını nümayiş etdirir. Bu, eyni zamanda Azərbaycanın davamlı inkişaf hədəflərinə uyğun olaraq nəqliyyat, enerji və kommunal sahələrdə modernizasiya və səmərəlilik artımını dəstəkləyən xarici maliyyələşmənin olduğunu göstərir. Məhz bu yanaşma Azərbaycanın iqtisadi transformasiya prosesində EBRD-nin rolunu sadəcə donor və ya kreditor deyil, həm də inkişaf tərəfdaşı kimi formalaşdırır.
Cari portfeldə özəl sektorun payı 38 faiz olsa da, bu rəqəm inkişaf etməkdə olan iqtisadiyyatlar üçün nəzərəçarpacaq göstəricidir. EBRD-nin əsas missiyalarından biri də məhz bazar iqtisadiyyatının dərinləşdirilməsi və özəl sektorun gücləndirilməsi olduğu üçün bu göstərici bankın lokal biznes mühitinə olan inamını və onun institusional risklərini qəbul etdiyini göstərir. Həmçinin qeyd edilməlidir ki, bu cür maliyyələşmələr yalnız kredit axını deyil, eyni zamanda texniki yardım, institusional dizayn və idarəetmə sahəsində təcrübə transferi ilə müşayiət olunur ki, bu da özəl sektorun dayanıqlı inkişafı üçün vacibdir.
2023-cü ildə Azərbaycanda EBRD tərəfindən maliyyələşdirilən layihələrin ümumi dəyəri 199 milyon avro təşkil edib və bu, əvvəlki illə müqayisədə artım dinamikasının qorunub saxlanıldığını göstərir. Bu dinamika regional və qlobal qeyri-müəyyənliklər fonunda belə Azərbaycanın investisiya cəlbediciliyinin davam etdiyini və beynəlxalq maliyyə institutları üçün etibarlı tərəfdaş kimi qalmaqda olduğunu təsdiqləyir. Bankın 198 layihəyə yatırdığı ümumi investisiya məbləğinin 3,65 milyard avroya çatması isə tərəflər arasında uzunmüddətli etimad münasibətlərinin formalaşmasından xəbər verir.
Portfeldəki 43 milyon avroluq aylıq azalma texniki və ya planlaşdırılmış yenidənbaxış nəticəsində baş verə bilər və bu, sistematik risk və ya irimiqyaslı geriçəkilmə əlaməti kimi qiymətləndirilməməlidir. Bankın fəaliyyətində dinamik portfel idarəetməsi təcrübəsi mövcuddur və bu dəyişikliklər adətən layihə öhdəliklərinin tamamlanması, fazaların başa çatması və ya yeni mərhələlərin maliyyə planlaşdırılması ilə bağlı olur. Burada əsas diqqət çəkən məqam cari və gələcək portfel strukturlarının diversifikasiyası və resursların effektiv yönləndirilməsi potensialıdır.
İqtisadi baxımdan EBRD-nin Azərbaycandakı mövcud fəaliyyəti həm maliyyə bazarlarının dərinləşməsi, həm də iqtisadi strukturun modernləşdirilməsi baxımından çoxşaxəli təsirə malikdir. Bankın maliyyə institutlarına ayırdığı 48 milyon avro yerli bank sisteminin kapital və likvidlik mövqeyini gücləndirməklə yanaşı, real sektora yönələn kreditlərin daha əlçatan və səmərəli olmasına da şərait yarada bilər. Korporativ sektora yönəlik 54 milyon avroluq dəstək isə biznes mühitinin texnoloji yenilənməsi və rəqabət qabiliyyətinin artırılması baxımından əhəmiyyətlidir. Ümumilikdə EBRD-nin institusional strategiyası iqtisadiyyatın transformasiyası və daha rəqabətli strukturların formalaşmasına töhfə vermək məqsədi daşıyır.
