Dünyanın aparıcı texnologiya şirkətləri 99.9%, 99.99% və hətta 99.999% (“beş doqquz”) əlçatanlıq (uptime) göstəriciləri ilə öyünür. Lakin mütəxəssislər bu rəqəmlərin arxasında real təhlükələri və xərcləri xatırladır: hər əlavə “doqquz” texniki və maliyyə baxımından daha çətin, daha bahalı və bir o qədər də az real olur.
Redaksiya xəbər verir ki, “beş doqquz” — yəni ildə cəmi 5 dəqiqə 15 saniyəlik maksimal fasilə — demək olar ki, ideal mükəmməllik vədidir. Lakin bu səviyyəyə çatmaq üçün yalnız əsas serverlərin deyil, bütün sistemin — frontend, backend, verilənlər bazası, API-lər, CDN-lər, mobil tətbiqlər və hətta üçüncü tərəf xidmətlərinin də bu göstəricini tutması vacibdir. Mütəxəssislər bildirir ki, bu, real həyatda nadir hallarda mümkün olur.
Əlçatanlıq göstəricilərinin real kəsinti vaxtı belədir:
- 99% — ildə təxminən 87 saat kəsinti
- 99.9% — ildə 8 saat 45 dəqiqə
- 99.99% — ildə 52 dəqiqə 36 saniyə
- 99.999% — ildə 5 dəqiqə 15 saniyə
Kritik sistemlərdə, məsələn bankçılıq, səhiyyə və real vaxt platformalarında, bir neçə dəqiqəlik fasilə belə böyük maliyyə və reputasiya itkisinə səbəb ola bilər. Buna görə də bu sahələrdə 99.99% və daha yuxarı əlçatanlıq hədəfləri tələb olunur.
Mütəxəssislər qeyd edir ki, “beş doqquz” iddiasını pozmaq üçün bircə DNS provayderində yaranmış nasazlıq, gecikmiş verilənlər bazası keçidi, uğursuz yeniləmə və ya konfiqurasiya səhvi kifayət edir. Buna görə də real hədəf sistemin heç vaxt çökməməsi deyil, sıradan çıxdıqda zərif şəkildə dayanması və sürətlə bərpa olunmasıdır.
Mühəndislər yüksək əlçatanlıq üçün aşağıdakı yanaşmaları tövsiyə edir:
- Kubernetes və load balancerlər ilə avtomatik bərpa və yük balanslaşdırma
- Prometheus və Grafana ilə real vaxt monitorinqi və xəbərdarlıq
- Xaos mühəndisliyi (Chaos engineering) (Gremlin, Chaos Monkey) alətləri ilə sistemin dözümlülüyünün sınaqdan keçirilməsi
- Avtomatlaşdırılmış rollback, runbook-lar və növbəli on-call mühəndislər ilə güclü DevOps
- Kəsinti zamanı istifadəçilərlə vaxtında və şəffaf ünsiyyət
Ekspertlərin fikrincə, istifadəçilər üçün önəmli olan rəqəmsal mükəmməllik deyil, etibarlı və davamlı işləyən xidmət təcrübəsidir. Buna görə də texniki komandalar “maksimum əlçatanlıq” deyil, real etibarlılıq və çevik sistem dizaynı üzərində fokuslanmalıdır, məhz ihost kimi.
Fərid Əlizadə
