Qlobal təhsil sistemində tələbələrin dəstəklənməsi üçün əsas mexanizmlərdən biri təqaüd proqramlarıdır. Bu proqramlar bir çox hallarda yalnız maliyyə deyil, həm də sosial və akademik fürsətləri özündə cəmləşdirir. Müxtəlif ölkələr iqtisadi güc, təhsil siyasəti və diplomatik prioritetlərindən asılı olaraq xarici tələbələrə müxtəlif miqdarda təqaüdlər təqdim edirlər. AzEdu.az bununla bağlı araşdırma aparıb.
Almaniya: Təqaüd və pulsuz təhsil modeli
Almaniya dövlət universitetlərində təhsil haqqı adətən ya yoxdur, ya da çox minimaldır. Xarici tələbələr də bu imtiyazdan yararlana bilir. Ən məşhur dəstək proqramı DAAD (Alman Akademik Mübadilə Xidməti) vasitəsilə verilir. DAAD proqramları çərçivəsində tələbələr ayda təxminən 934 avro (bakalavr və magistr) təqaüd ala bilirlər. Əlavə olaraq, yol xərcləri və sığorta da təmin olunur.
ABŞ: Təqaüdlərin çeşidi çox, amma rəqabət böyükdür
Amerikada dövlət tərəfindən genişmiqyaslı təqaüdlərdən daha çox, universitetlərin özlərinin verdiyi təqaüdlər ön plandadır. Məsələn, Fulbright proqramı xarici magistr və doktorantlara illik 30.000 – 50.000 ABŞ dolları aralığında təqaüd verir. Harvard, MIT, Stanford kimi universitetlər isə maddi ehtiyaca əsaslanan və ya akademik uğura görə tam və ya qismən təqaüdlər təqdim edir. Lakin bu təqaüdlər üçün rəqabət çox yüksəkdir.
Böyük Britaniya: Chevening və Commonwealth təqaüdləri
Böyük Britaniya hökuməti Chevening proqramı ilə xarici tələbələrə təhsil haqqı, aylıq yaşayış xərci (təxminən 1.300 funt sterlinq), aviabiletlər və əlavə xərcləri əhatə edən təqaüd təqdim edir. Bundan əlavə, Commonwealth proqramları da müəyyən ölkələr üçün nəzərdə tutulub və oxşar maliyyə paketi təklif edir. Britaniyada təqaüd alan tələbə, demək olar ki, bütün xərclərini qarşılamış hesab olunur.
Fransa: Təqaüdlə bərabər dövlət yardımçı sistemləri
Fransada tələbələr üçün təhsil haqqı digər Avropa ölkələrinə nisbətən münasibdir. Xarici tələbələr üçün əsas təqaüd mənbəyi Eiffel Excellence proqramıdır. Bu proqram magistr tələbələrinə ayda 1.181 avro, doktorantlara isə 1.700 avro təqaüd verir. Üstəlik, sığorta, yol xərcləri və mədəni tədbirlər üçün də vəsait ayrılır. Bundan başqa, Fransa hökuməti tələbələrə sosial mənzillərdə güzəştli yaşayış şəraiti də təklif edir.
Yaponiya: MEXT vasitəsilə tam təqaüd imkanı
Yapon hökumətinin MEXT (Monbukagakusho) təqaüd proqramı xarici tələbələr arasında çox populyardır. Proqram magistr tələbələrinə ayda 144.000 yen (təxminən 900-1.000 ABŞ dolları) verir, əlavə olaraq yol xərcləri və təhsil haqqı da qarşılanır. Təqaüdün davam etməsi üçün tələbənin akademik göstəriciləri müntəzəm olaraq qiymətləndirilir.
Çin: Birgə layihələr və regional prioritetlər
Çin hökuməti Çin Dövlət Təqaüdü (CSC) proqramı vasitəsilə yüzlərlə ölkədən tələbələrə tam təqaüd verir. Bu proqram çərçivəsində təhsil haqqı, yataqxana, tibbi sığorta və aylıq təxminən 3.000 yuan (400 ABŞ dolları) təqaüd təmin olunur. Əsas hədəf texniki, mühəndislik və Çin dili sahələrində ixtisaslaşan tələbələrdir.
Macarıstan: Stipendium Hungaricum geniş imkanlar yaradır
Azərbaycanlı tələbələrin də maraq göstərdiyi bu proqram tam təhsil haqqını, yataqxana, tibbi sığortanı və ayda 120–200 avro arası təqaüdü əhatə edir. Macarıstan hökumətinin dəstəyi ilə hər il yüzlərlə tələbə Avropanın mərkəzində təhsil imkanı qazanır.
