Təxminən 170 milyard dollarlıq sərvəti ilə Warren Buffett dünyanın ən varlı insanlarından biridir.
1962-ci ildə “Berkshire Hathaway” şirkətinin səhmlərini hər birini cəmi 7.50 dollara almağa başlayan Warren Buffett bu gün 90 yaşını aşmasına baxmayaraq, hələ də "Berkshire Hathaway"in idarə heyətinin sədri və baş direktoru olaraq fəaliyyətini davam etdirir. Onun bu inanılmaz uğuru isə təsadüf deyil – o, illər ərzində əldə etdiyi təcrübəni və strategiyaları yazıçı Alice Schroeder ilə bölüşərək “Snowball” (Qartopu) adlı bioqrafik əsərdə toplamağa razılaşıb. Kitab üçün aparılan yüzlərlə saatlıq müsahibələr nəticəsində Buffett-in zənginlik və uğur formulu daha da aydın olub.
Valyuta.az Warren Buffett-in pul qazanmaq və varlanmaqla bağlı əsas sirlərini təqdim edir. Eyni zamanda, bu prinsiplərin gündəlik həyata necə tətbiq edilə biləcəyini də izah edir:
Qazancınızı təkrar yatırıma çevirin
Səhm bazarında pul qazanmağa yeni başladığınızda, bu pulu xərcləmək istəyiniz olacaq. Amma xərcləməyin. Bunun əvəzinə qazandığınız gəliri yenidən investisiyaya yönəldin. Warren Buffett bu dərsi çox erkən öyrənib. O, hələ məktəbli ikən bir dostu ilə birlikdə pinbol (oyun) aparatı alıb bir bərbərxanaya yerləşdirmişdi.
Qazandıqları pulla yeni aparat alıb, səkkiz fərqli dükana yerləşdirdilər. Bu işi satandan sonra isə əldə etdiyi gəlirlə səhmlər alıb başqa kiçik biznes qurdu. 26 yaşına çatanda 174,000 dollar qazanmışdı, bu da bu günün dəyərləri ilə təxminən 1.4 milyon dollardır. Kiçik qazanc belə böyük sərvətə çevrilə bilər.
Fərqli olmaqdan çəkinməyin
Hamının dediyinə və etdiyinə görə qərar verməyin. 1956-cı ildə bir neçə sərmayəçidən aldığı təxminən 100000 dolları idarə etməyə başladığında, Warren Buffett qeyri-adi biri kimi tanınırdı. "Wall Street" yerinə Omaha şəhərində işləyirdi və valideynlərinə belə pulları necə xərclədiyini deməkdən imtina edirdi. İnsanlar onun uğursuz olacağını düşünürdü. Amma 14 il sonra, o, ortaq investisiya fondunu bağlayanda artıq 100 milyon dollardan çox sərvətə sahib idi. O, çoxluğa qoşulmaq əvəzinə dəyəri az qiymətləndirilmiş səhmlərə yönəldi və hər il bazar ortalamasından daha çox gəlir əldə etdi.
Warren Buffett deyir ki, ortalama insan olmaq başqalarının etdiyini etmək deməkdir. Qeyri-adi uğur üçün insan “Daxili Hesab Tabeli” ilə yaşamalı, yəni öz standartlarına görə özünü qiymətləndirməlidir, dünyanın yox.
Vaxt itirməyin
Bir qərar verdiyiniz zaman, onu dərhal tətbiq etməyə başlayın. Özünüzə verdiyiniz vaxtı aşmamaq üçün bir dostunuzu və ya yaxınınızı sizi xəbərdar etmək üçün təyin edin. Warren Buffett qərar vermək və bu qərarı yerinə yetirmək bacarığı ilə həmişə qürur duyur. O, lüzumsuz oturub düşünməyi “boş yerə qayıq çəkmə” adlandırır. Kimsə ona bir iş və ya investisiya təklifi gətirdikdə, “əgər mənə qiymət təklif etmirlərsə, onlarla danışmaram” deyir və cavabını dərhal verir.
Başlamadan əvvəl müqaviləni aydınlaşdırın
Bir işə başlamadan əvvəl, ən güclü mövqeyə siz sahibsiniz, çünki qarşı tərəfə təklif edə biləcəyiniz bir şey var. Warren Buffett bu dərsi uşaqlıqda çətin yolla öyrənib. Babası Ernest onu və dostunu bir qar fırtınasından sonra dükkanın qarşısını təmizləməyə göndərmişdi. Onlar beş saat ərzində qar kürüdülər, əlləri o qədər donmuşdu ki, barmaqlarını tərpədə bilmirdilər. Sonda babası onlara 90 sentdən az bir pulu paylaşmaları üçün verdi. Bu qədər ağır işi belə az pula etdiyini görən Buffett şoka düşdü. O vaxtdan etibarən öyrəndi ki, dostlar və ya qohumlar olsa belə, bir işin şərtləri əvvəlcədən açıq şəkildə müəyyənləşdirilməlidir.
Kiçik xərclərə diqqət yetirin
Warren Buffett, menecerləri ən kiçik xərclərə belə nəzarət edən şirkətlərə investisiya etməyə üstünlük verir. Bir dəfə sahibinin tualet kağızını 500-lük rulolarla saydığı bir şirkəti, aldanıb-aldanmadığını görmək üçün satın alıb. Başqa bir vaxt isə, binasının yalnız küçəyə baxan hissəsini boyayan dostunu təbrik edib. Hər bir xərci izləmək əldə edəcəyiniz gəliri və aylıq qazancı əhəmiyyətli dərəcədə artırır.
Borc götürməyi azaldın
Kredit kartları və borc sizi varlı etməz. Warren Buffett heç vaxt ciddi miqdarda borc götürməyib - nə investisiya üçün, nə də ipoteka üçün. O, borcun idarəolunmaz hala gəldiyini bildirən çoxlu sayda insanlardan məktublar alıb. Onun tövsiyəsi belədir: kredit verənlərlə ödəyə biləcəyiniz məbləğ üzərində danışıqlar aparın. Sonra isə, borcdan qurtulduqdan sonra, yığdığınız pulları investisiyaya yönəldin.
İnadkar olun
Əzm və bacarıqla daha böyük bir rəqibi məğlub edə bilərsiniz. Warren Buffett 1983-cü ildə "Nebraska Furniture Mart" şirkətini sadəcə sahibi Rose Blumkin-in iş görmə tərzini bəyəndiyi üçün almışdı. Rose bir rus mühaciri idi və girov dükanı kimi başlayan biznesini Şimali Amerikanın ən böyük mebel mağazasına çevirmişdi. Onun strategiyası böyük məhsulları ucuz qiymətə satmaq və amansız şəkildə qiymət sövdələşmələri aparmaq idi. Buffett deyir ki, Rose, favorit olmayan bir insanın belə cəsarətlə nələrə nail ola biləcəyinin canlı sübutudur.
Nə zaman dayanmalı olduğunuzu bilin
Warren Buffett cavan vaxtlarında yarış pistinə getmişdi. Orada bir yarışa mərc qoydu və uduzdu. Uduzduğu pulu geri qazanmaq üçün yenidən mərc qoydu, yenə uduzdu və cibindəki pulların demək olar ki, hamısını itirdi. Özünü xəstə hiss etdi, təxminən bir həftəlik qazancını itirmişdi. O, bu səhvi bir daha heç vaxt təkrar etmədi. Zərər etdiyiniz zaman, nə vaxt dayanmaq lazım olduğunu bilin və bu zərəri bərpa etmək üçün təkrar təcrübə etməyə çalışmayın.
Riski dəqiq hesablayın
1995-ci ildə Warren Buffett-in oğlu Howie-nin bir işçisi FBI tərəfindən qiymət sabitliyi pozuntusuna görə ittiham olundu. Buffett oğluna şirkətdə qalması halında baş verə biləcək ən yaxşı və ən pis ssenariləri analiz etməsini tövsiyə etdi. Oğlu tez başa düşdü ki, riskə dəyəcək gəlir yoxdur və ertəsi gün dərhal istefa verdi.
Qərar verməkdə çətinlik çəkəndə, özünüzə “Bəs sonra nə olacaq?” sualını verin, bu sizə doğru qərarı verməyə yardım edəcək.
Uğurun əsl mənasını anlayın
Bütün sərvətinə baxmayaraq, Warren Buffett uğuru heç vaxt dollarla ölçməyib. 2006-cı ildə sərvətinin böyük hissəsini, əsasən "Bill" və "Melinda Atəş" Fondu olmaqla, xeyriyyə təşkilatlarına bağışlayıb. O, öz adına abidə ucaldılmasına sərt şəkildə qarşı çıxır. “Warren Buffett Binası” və ya “Konqres Mərkəzi” olmasını istəmir. “Çoxlu pulları olan çox adam tanıyıram,”- deyir o və əlavə edir:
“Hamısının adı ilə bağlı banketlər, xəstəxana qanadları var. Amma gerçəklik budur ki, onları heç kim sevmir. Mənim yaşımda anlayırsan ki, uğurun ölçüsü, səni nə qədər insanın sevdiyi və bunlardan neçəsinin səni gerçəkdən sevdiyidir. Həyatını necə yaşadığını ölçməyin yeganə real testi budur".
Günay
