"Trampın yanaşması Ukraynanın müdafiəsini zəiflədir və Kremlin əlini gücləndirir..."
ABŞ prezidenti Donald Trampın Rusiya lideri Vladimir Putinə qarşı irəli sürdüyü "50 günlük ultimatum" əslində nə sərt xəbərdarlıq, nə də real təzyiq vasitəsi kimi görünür. İddialara görə, bu "ultimatum" əksinə, Putinə daha çox ərazi işğalı üçün açıq bir fürsət pəncərəsi təqdim edir.
Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "The Atlantic" nəşri yazıb.
Şotlandiyanın Sent-Endryus Universitetində strateji tədqiqatlar üzrə professor olan Filipp Peyson O'Brayen qeyd edir ki, Trampın bu yanaşması Ukraynanın müdafiəsini zəiflədir və Kremlin əlini gücləndirir.
O'Brayen yazır ki, Trampın "çox sərt tariflər"lə hədələdiyi Rusiya əslində real sanksiya təhlükəsi ilə qarşı-qarşıya deyil. Onun fikrincə, bu təhdid ya tamamilə boş çıxacaq, ya da Trampın öz iradəsindən dönməsi ilə nəticələnəcək. Ən pisi isə odur ki, Trampın prezidentliyə qayıdışından sonra yeni sanksiyalardan imtinası və əvvəlki məhdudiyyətlərin asanlıqla dolanması nəticəsində Rusiya artıq daha çox raket istehsal edə bilir.
Raketlər, dronlar və bombardmanlar
2022-ci ildə ağla sığmayan bir hal indi reallığa çevrilib: Rusiyanın bircə gecədə Ukraynaya 700-dən çox raket və dronla hücum etməsi artıq mümkündür. Və bu sayı daha da arta bilər. O'Brayen bildirir ki, Ukrayna nə qədər müdafiə vasitəsi əldə etsə də, Rusiyanın hava hücumlarının hamısını dəf etmək gücündə deyil. Nəticədə isə insan tələfatı artacaq, şəhərlər daha çox dağıdılacaq.
Quru əməliyyatlarına gəlincə, Rusiyanın az-az, amma davamlı şəkildə Ukrayna ərazilərini işğal etməkdə davam edəcəyi gözlənilir. Bu proses minlərlə rus əsgərinin həyatı bahasına başa gəlsə də, Kreml məqsədindən vaz keçməyəcək. Əgər Trampın təzyiqləri doğrudan da 50 gündən sonra başlayacaqsa, bu müddət ərzində Putin yeni torpaqları işğal etmək üçün daha da təşviq olunacaq.
Sülh, yoxsa təslim?
O'Brayenin təxmininə görə, bu 50 günlük "cəzasızlıq dövrünün" sonunda Rusiya ABŞ-ın bir neçə ay öncə təklif etdiyi "sülh sazişinə" razı ola bilər. Həmin saziş Rusiya tərəfindən işğal olunmuş ərazilərin böyük hissəsinin saxlanmasını, ABŞ-ın Krımı Rusiyanın nəzarətində tanımasını və Ukraynanın NATO-ya üzvlük perspektivindən məhrum edilməsini nəzərdə tutur. Üstəlik, Ukraynaya heç bir təhlükəsizlik zəmanəti verilmir.
Ukrayna isə bu prosesdə öz öhdəliklərini yerinə yetirib: Trampın bütün tələblərini icra edib, sadiq davranıb, Vaşinqtona hörmət naminə Rusiya ərazisindəki mülki obyektlərə hücumdan belə çəkinib. Amma indi Kiyev müşahidə edir ki, Ağ Ev sanksiyasız bir yay fəsli ilə faktiki olaraq Kremlə hədiyyə verir, vəhşiliklərə yaşıl işıq yandırır.
Zelenskinin məcburiyyətdən doğan jestləri
Bu vəziyyətdə Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenskinin ABŞ-la dron texnologiyalarını bölüşmək təklifi O'Brayenin fikrincə, "çarəsizlik içində edilən bir mərcdir" - az da olsa dəstəyin qorunmasına yönəlmiş bir cəhddir. Daha əvvəl Zelenski ABŞ-a ölkənin mineral ehtiyatlarına çıxış imkanı da təklif edib. Saziş texniki baxımdan qüvvədə qalsa da, Trampın dəstəyi qeyri-müəyyən olaraq qalır. Çünki artıq azad bir xalqın diktaturaya qarşı mübarizəsi ABŞ üçün prioritet deyil.
Ekspertlər və siyasətçilərin fikirləri
Trampın bu mövqeyi ABŞ-ın keçmiş milli təhlükəsizlik müşaviri Con Bolton tərəfindən də tənqid olunub. Boltonun fikrincə, Tramp nə diplomatik, nə də hərbi baxımdan Ukraynanı müdafiə etməkdə maraqlı deyil. O, Avropanın problemi hesab etdiyi bu müharibədən ABŞ-ı uzaq tutmağa çalışır və özünü elə təqdim edir ki, guya yalnız təcili ehtiyacları qarşılayıb, amma uzunmüddətli öhdəliklərə girməyib.
Digər tərəfdən, Fransa xarici işlər naziri Jan-Noel Barro isə fərqli düşünür. Onun sözlərinə görə, Tramp Ukraynaya hərbi texnika göndərməyə hazır olduğunu bəyan etməklə müharibədə kimin tərəfində olduğunu göstərib. Bu isə ABŞ prezidentinin Ukraynanın yanında yer aldığının və məqsədinin - ölkədə davamlı sülhün bərqərar olunmasının aydın göstəricisidir. Beləliklə, müəllif ABŞ-ın Ukrayna siyasəti fonunda Trampın davranışlarının necə ikiüzlü və qeyri-müəyyən göründüyü, bunun isə Putinə daha da irəli getmək imkanı verdiyi qənaətindədir.
