Bakı, 11 iyul, AZƏRTAC
BMT-nin İİV-QİÇS-lə mübarizə proqramı (UNAIDS) yoxsul dövlətlərdə, xüsusən Afrikada dərinləşən böhranla bağlı səhiyyəyə ayrılan maliyyə vəsaitlərinin azalması fonunda İİV (İmmunçatışmazlığı virusu) və onun sonrakı mərhələsi QİÇS-in yayılması ilə bağlı xəbərdarlıq edib.
AZƏRTAC BMT-nin məlumatına istinadla xəbər verir ki, bu çağırışlar fonunda vuruşdan ən çox təsirlənən ölkələrin bir çoxunun müvafiq addımlar atdığı da vurğulanır. Hesabatda sorğuda iştirak edən 60 aşağı və orta gəlirli ölkədən 25-nin 2026-cı ildə İİV-ə qarşı daxili büdcələri artırmağı planlaşdırdığını bildirilir ki, bu da artan milli liderliyin və cavab tədbirlərinə sadiqliyin bariz əlamətidir.
UNAIDS qeyd edir: “Perspektivli olsa da, bu cür səylər qlobal donorlardan çox asılı olan ölkələrdə beynəlxalq maliyyələşdirmə miqyasını əvəz etmək üçün kifayət deyil. 2024-cü ildə İİV-ə qarşı cavab tədbirlərində nəzərəçarpacaq irəliləyişlərə baxmayaraq, bu il Vaşinqtonda və digər əsas donor paytaxtlarda kəskin maliyyə çatışmazlığı səbəbindən İİV-in qarşısının alınması proqramları və müalicə xidmətlərində çoxlu fasilə olub. Hətta genişmiqyaslı xidmətin dayandırılmasından əvvəl hazırlanan 2024-cü il üçün hesabat məlumatları göstərir ki, İİV ilə yaşayan 9,2 milyon insan hələ də həyati xilasedici müalicələrə çıxış əldə edə bilmir. Həmin il uşaqlar arasında QİÇS-lə bağlı 75 mini ölüm faktı qeydə alınıb.
UNAIDS-in icraçı direktoru Vinni Bianyima qeyd edib: “Bu, sadəcə maliyyə çatışmazlığı deyil, saatlı bombadır, çünki QİÇS-ə yardım proqramlarının əksəriyyəti ləğv edilir və yoluxmuş insanların böyük bir hissəsi çox ehtiyac duyulan müalicə prosesindən kənarda qalır”.
ABŞ tərəfindən dəstəklənən İİV-in müalicəsi və qarşısının alınması xidmətləri tamamilə iflasa uğrasa, UNAIDS 2025-2029-cu illər arasında əlavə altı milyon yeni İİV infeksiyasının və dörd milyon əlavə QİÇS-lə bağlı ölümün baş verə biləcəyini təxmin edir.
BMT bununla əlaqədar vurğulayıb: “Ölkələr və icmalar müalicə resurslarını qorumaq üçün addım atdıqca, acınacaqlı mənzərəyə rəğmən bu böhranı fürsətə çevirmək üçün hələ vaxt var”.
2024-cü ilin dekabr ayına olan məlumata görə, Saharaaltı bölgəsində Afrikanın yeddi ölkəsi 95-95-95 hədəflərinə nail olub: İİV-lə yaşayan insanların 95 faizi öz statuslarını bilir, onların 95 faizi müalicə olunur və müalicə alanların 95 faizində yaxşılaşma qeydə alınıb. UNAIDS bildirir ki, bu uğurlar qorunub saxlanılmalı və daha da genişləndirilməlidir, İİV-ə qarşı qlobal cavab yalnız daxili resurslara arxalana bilməz. “Maliyyə problemləri aradan qaldırılsa, biz 2030-cu ilə qədər QİÇS-i ictimai sağlamlıq təhlükəsi kimi aradan qaldıra bilərik”, -deyə Proqramın icraçı direktoru vurğulayıb.
