İlk dəfə olaraq robot insan köməyi olmadan real cərrahiyyə əməliyyatı həyata keçirib.
Hafta.az-ın yazdığına görə, Cons Hopkins Universitetinin tədqiqatçıları robotun komandanın səsli əmrlərinə cavab verdiyini və real xəstə üzərində öd kisəsinin çıxarılması kimi uzunmüddətli əməliyyatı "sakit şəkildə" yerinə yetirdiyini açıqlayıb. Robot, hətta real həyatda baş verən fövqəladə tibbi vəziyyətlərə xas olan gözlənilməz ssenarilər zamanı belə təcrübəli insan cərrahının təcrübəsini nümayiş etdirib.
"Bu irəliləyiş bizi xüsusi cərrahi tapşırıqları yerinə yetirə bilən robotlardan cərrahi prosedurları həqiqətən başa düşən robotlara çevirir" deyib tibb robotu Aksel Krayqer.
Bu kritik fərq bizi real həyatda xəstə baxımının mürəkkəb, gözlənilməz reallığında fəaliyyət göstərə bilən klinik cəhətdən tətbiq oluna bilən avtonom cərrahi sistemlərə əhəmiyyətli dərəcədə yaxınlaşdırır.
“SRT-H” və ya “Cərrahi Robot Transformator-İyerarxiyası” kimi tanınan robot Cons Hopkins cərrahlarının donuzların cəsədləri üzərində əməliyyatlarını izləyərək cərrahi videolarla məşq edib. Videolarda tapşırıqları izah edən başlıqlar var idi.
Cons Hopkins deyir ki, robot videolara baxdıqdan sonra əməliyyatı 100 faiz dəqiqliklə həyata keçirib. Robotun əməliyyatı yerinə yetirməsi daha uzun sürsə də, nəticələr cərrahınkinə bənzəyirdi.
Məşhur süni intellekt chatbot ChatGPT-ni gücləndirən eyni maşın öyrənmə arxitekturası ilə hazırlanmış robotdan kanalları və arteriyaları müəyyən etmək, onları dəqiq tutmaq, strateji olaraq klipləri yerləşdirmək və seqmentləri qayçı ilə kəsmək kimi 17 dəqiqəlik tapşırıqları yerinə yetirmək tələb olunurdu. Bu, Krayqerin üç il əvvəl bir heyvan üzərində ilk avtonom robot əməliyyatında - canlı donuzda laparoskopiyada həyata keçirdiyi "Ağıllı Toxuma Avtonom Robotundan" çoxdur. Bu robot həmçinin xüsusi olaraq etiketlənmiş toxumalar tələb edirdi, yüksək idarə olunan mühitdə işləyirdi və ciddi cərrahi planı üzrə davranırdı.
Bunun əksinə, SRT-H qeyri-bərabər anatomik şəraitdə qüsursuz işləyir. Bu, hətta tədqiqatçılar robotun başlanğıc mövqeyini dəyişdikdə və öd kisəsinin və ətraf toxumaların görünüşünü dəyişdirən qana bənzər boyalar əlavə etdikdə belə doğru idi.
Keçən il Krayeqer robotu üç vacib cərrahi işi yerinə yetirmək üçün öyrətmək üçün sistemdən istifadə edib: iynəni istiqamətləndirmək, bədən toxumasını çıxarmaq və tikiş tikmək. Bu tapşırıqların hər biri cəmi bir neçə saniyə çəkib.
Komanda indi daha çox cərrahiyyə növləri üzrə sistemi öyrətməyi və sınaqdan keçirməyi və tam avtonom cərrahiyyə həyata keçirmək üçün imkanlarını genişləndirməyi planlaşdırır.
“Bu iş əvvəlki səylərdən irəliyə doğru böyük bir sıçrayışı təmsil edir. Çünki o, avtonom cərrahi robotların real dünyada istifadəsi qarşısındakı bəzi fundamental maneələri dəf edir” deyib Stanford Universitetindən aparıcı müəllif Ji Vunq “Brayn” Kim. “Bizim işimiz göstərir ki, AI modelləri cərrahi avtonomiya üçün kifayət qədər etibarlı edilə bilər; bir vaxtlar bu, çox uzaq görünsə də, indi mümkün olduğunu sübut edir” o əlavə edib.
Tədqiqatlar elmi araşdırmalar aparan “Science Robotics” jurnalında dərc olunub.
