BÉzÉn yaxÅı tanıdıÄın, hÉmiÅÉ tÉmasda olduÄun bir ÅÉxs barÉsindÉ nÉsÉ yazmaq istÉyÉndÉ çÉtinlik çÉkirsÉn. Bu o demÉk deyil ki, yazmaÄa söz tapmırsan, xeyir, ÉksinÉ, ürÉyindÉ Én xoÅ sözlÉr sıralanır.
Amma özün qÉdÉr tanıdıÄın, ÅÉxsiyyÉtinÉ, sÉmimi münasibÉtinÉ, vÉtÉndaÅlıÄına hörmÉtlÉ yanaÅdıÄın bu adam haqqında nÉdÉn baÅlayasan, hardan baÅlayasan, bax, çÉtinliyi bundadır.
BarÉsindÉ danıÅmaq istÉdiyim ÅÉxs ÅeirlÉrini sevÉ-sevÉ oxuduÄum, dostum-qardaÅım Teyyub XÉlilov haqqındadır. TanıÅlıq üçün deyim ki, Teyyub müÉllim ZÉrdab ÅÉhÉrindÉ dünyaya gÉlib. ZÉrdab rayon MÉdÉniyyÉt MÉrkÉzinin bÉdii rÉhbÉridir. Rayonun ictimai-mÉdÉni hÉyatında yaxından iÅtirak edir. Rayonda keçirilÉn bütün dövlÉt tÉdbirlÉrinin aparıcısıdır. El ÅÉnliklÉrindÉ, toyda-maÄarda, rÉsmi tÉdbirlÉrdÉ etdiyi çıxıÅlar hÉmiÅÉ alqıÅlarla qarÅılanır. El-aÄız ÉdÉbiyyatımızın zÉnginlÉÅmÉsindÉ Teyyub müÉllimin çıxıÅları müstÉsnalıq tÉÅkil edir.
Teyyub müÉllim sözÉ-sÉnÉtÉ hörmÉtlÉ yanaÅan ziyalıdır. AzÉrbaycan ÉdÉbiyyatını, türk xalqlarının, elÉcÉ dÉ digÉr xarici ölkÉlÉrin ÉdÉbiyyatını gözÉl bilir. TÉmasda olduÄu zaman çÉkdiyi misallar, gÉtirdiyi sitatlar söhbÉtin dadını-duzunu artırır. Bu sÉbÉbdÉndir ki, Teyyub müÉllimin adı rayon ictimaiyyÉti arasında hörmÉtlÉ çÉkilir.
Teyyub XÉlilov hÉm dÉ xoÅtÉb Åairdir. Ara-sıra ÅeirlÉr yazır. Onun könül ÉmanÉtlÉrini oxuyanda sanki adamın ruhuna sıÄal çÉkilir. Düzlük, doÄruluq, mÉnÉvi saflıq, haqq-ÉdalÉt onun ÅeirlÉrinin mÉnasını tÉÅkil edir. Teyyub müÉllimin ÅeirlÉrinin tÉrbiyÉvi ÉhÉmiyyÉti ondadır ki, onun qÉlÉmÉ aldıÄı misralar, iÅlÉtdiyi ifadÉlÉr tÉbiidir, realdır vÉ tÉbii olduÄu qÉdÉr dÉ oxunaqlıdır, yaddaqalandlr
ÖncÉ deyim ki, Teyyub müÉllim VÉtÉninÉ, eiinÉ-obasına baÄlı olan Åairdir. ÅeirlÉrindÉn bir daha hiss edirsÉn ki, o, AzÉrbaycanımızın, daÅını-kÉsÉyini, adi qanqal özÉyini, tozunu-torpaÄını, hÉr saralmıŠyarpaÄını Éziz tutur. Özünün dediyi kimi canıyla, qanıyla VÉtÉninÉ baÄlıdır. Hara gedirsÉ-getsin, harda olursa olsun, ürÉyindÉ yolunda canını fÉda etmÉyÉ hazır olduÄu AzÉrbaycanı düÅünür.VÉtÉninin kiçik bir portretini gÉzdirir. ElÉ Én yaxÅı uÄurlarını da VÉtÉnini düÅünÉndÉ qazanır.
MÉhz VÉtÉninÉ hÉdsiz sevginin mÉntiqi nÉticÉsidir ki, o, Respublikamızdan kÉnarda olanda da AzÉrbaycanı müxtÉlif dinstansiyalarda fÉal tÉbliÄ etmÉyi özünün mÉnÉvi borcu hesab edir.
Bu baxımdan müÉllifin “DoÄma TÉbrizim” Åeiri diqqÉti cÉlb edir. TarixÉn AzÉrbaycanın qÉdim-ayım ÅÉhÉrlÉrindÉn biri olan TÉbriz ÅÉhÉri haqqında çox yazılıb-bu gün dÉ yazılır, sabah da yazılacaq. Åair Teyyub XÉlilov da ÉsrlÉrin ÉriÅ-arÄac yollarını dizinÉ dolaya-dolaya, olaylarını gözünÉ-könlünÉ yıÄa-yıÄa tarixÉ yoldaÅlıq edÉn, baÅı müsibÉtlÉr çÉkÉn TÉbrizi özünÉmÉxsus tÉrzdÉ belÉ tÉrÉnnüm edir:
ÅÉhÉrlÉr içindÉ ÅÉhÉrim sÉnsÉn,
DünÉnim, bu günüm, sÉhÉrim sÉnsÉn,
Ümidim, dilÉyim, bÉhÉrim sÉnsÉn
İstÉr diyar-diyar dünyanı gÉzim,
SÉn mÉnim Åanımsan, doÄma TÉbrizim.
MüÉllifin oxunaqlı ÅeirlÉrindÉn biri dÉ “XankÉndi” Åeiridir. TarixdÉn bÉllidir ki, bu ÅÉhÉrin bünövrÉsi İbrahimxÉli xan tÉrÉfindÉn qoyulub. Xan babamızın ÅÉxsi vÉsaiti hesabına inÅa edilÉn bu kÉnd ÉvvÉllÉr xanın ailÉ üzvlÉrinin istirahÉt yeri olub. Sonralar buraya rus vÉ ermÉni ailÉlÉri köçürülüb. Bax belÉcÉ, haqsızlıq, özbaÅınalıq, ÉdalÉtsizlik zÉminindÉ Xan babamın kÉndi-XankÉndi hÉqiqi sahibindÉn kÉnarlaÅdırılıb. “30 ildÉn artıq idi ki, Élim çatmadıÄı, ünüm yetmÉdiyi bu ÅÉhÉrÉ sarı boylanır, sıralanan daÄlarına baxıb köks ötürürdüm. 30 ildÉn artıq idi ki, Xan babamızın ruhu baÅımızın üstündÉ gileyli-gileyli dolanırdı. Amma mÉnim sabaha inamım çox böyük idi. Axır ki, bu intizara, bu hÉsrÉtÉ son qoyuldu. MüzÉffÉr Ali BaÅ Komandanımızın qÉtiyyÉti, Ordumuzun sücaÉti sayÉsindÉ XankÉndi düÅmÉn ÉsarÉtindÉn xilas oldu”.
Bu bÉÅÉri qÉlÉbÉ Åairin ürÉyindÉ poetik misralara yol açdı:
İndi VÉtÉn torpaÄında
Rahat gÉzir ruhu xanın,
ÇöhrÉsindÉn nur süzülür.
Üzü gülür NatÉvanın.
HÉsrÉt, nigarançılıq, iztirab, zÉmanÉnin gÉrdiÅindÉn doÄan haqsızlıq, ÉdalÉtsizlik, düÅmÉnÉ qarÅı savaÅda mÉtinlik, mübarizlik, cÉsur insanların güc vÉ birliyinin yenilmÉzliyi, el birliyi, dil birliyi, sel birliyinin nümayiÅi Åarin ÅeirlÉrinin ayrı-ayrı bÉndlÉrindÉ vÉ misralarında öz ifadÉsini tapır.
ElÉ bir xalq yoxdur ki, o, azadlıÄı sevmÉsin vÉ öz azadlıÄı yolunda mübarizÉ aparmasın. TarixÉn AzÉrbaycanın da baÅı yüz qovÄalar çÉkib. AzadlıÄına qovuÅmaq üçün yadellilÉrÉ qarÅı uzun müddÉt mübarizÉ aparıb. AzÉrbaycanda inÅa edilÉn qalalar, istehkamlar, sıÄınacaqlar bu diyarın müxtÉlif tarixi kÉsimlÉrdÉ hÉrb meydanına çevrilmÉsindÉn xÉbÉr verir. Bu baxımdan müÉllifin “BÉzz qalası” Åeri diqqÉti cÉlb edir. “HÉr daÅında bir tarix yaÅayan”,
“içimizin, çölümüzün igidlik zirvÉsi” –BÉzz qalası
Qartalların yuvasıdır,
Åir, aslanlar obasıdır,
BabÉk onun balasıdır...
Åairin yaddaqalan ÅeirlÉrindÉn biri olan “XudafÉrin” oxucunu keçmiÅÉ qaytarır, dünyanın ÉzÉlliyini özündÉn, gözÉlliyini dÉ gözündÉn keçirmÉyÉ vadar edir.. “XudafÉrin harayından qalan mÉn”...ideyasına daim sadiq qalan müÉllif bu mÉÅhur körpünün yaranma-yaÅanma tarixini xalq ifadÉlÉri ilÉ, özünÉmÉxsus formada tÉbii boyalarla nÉzmÉ çÉkir.
MüÉllif mÉÅhur ÉdiblÉrin, ÅairlÉrin, tanınmıŠbÉstÉkarların, mÉlahÉtli sÉsli xanÉndÉlÉrin vÉtÉni olan ÅuÅa ÅÉhÉrini “ÅuÅam mÉnim” adlı ÅeirindÉ böyük sevgi ilÉ tÉrÉnnüm edir. Åair haqlı olaraq ÅuÅanın AzÉrbayana verdiyi istedadları heç bir ÅÉhÉr vermÉmiÅdir-qÉnaÉtinÉ gÉlir. Böyük ziyalı dÉstÉsinin ÅuÅa ÅÉhÉrinin mÉdÉniyyÉt mÉrkÉzinÉ çevirmÉkdÉ müstÉsna rol oynadıÄını bildirir..
...ÆlbÉttÉ, bir qÉzet yazısında Åairin ÅeirlÉrinin mÉziyyÉtlÉri haqqında danıÅmaq mümkün deyil. Yalnız onu deyÉ bilÉrÉm ki, dostum-qardaÅım Teyyub XÉlilov zÉhmÉtkeÅ Åairdir. ZÉhmÉtlÉ istedad isÉ birlÉÅÉndÉ gözÉl nÉticÉ verir. AqillÉrdÉn biri istedadı neftÉ hopdurulmuÅ quru taxta parçasına bÉnzÉdib yazır ki, hÉmin taxta parçasına od vurmasan yanmadıÄı klimi, istedad da ÉziyyÉt çÉkmÉsÉn, tÉdricÉn mÉhv olub gedir.
MÉn ÉdÉbi yolun yolçusu olan dostum Teyyub müÉllimÉ yeni-yeni yaradılcılıq uÄurları dilÉyirÉm.
Elman ÅÉmiloÄlu (Qasımov),
AzÉrbaycan JurnalıistlÉr Birliyinin üzvü