Avropa Nevrologiya Akademiyasının (EAN) 2025-ci il Konqresində təqdim edilən yeni araşdırma, tez-tez kabus görən insanların təkcə psixoloji deyil, həm də bioloji cəhətdən daha tez qocaldığını və onların vaxtından əvvəl ölüm riskinin üç dəfədən çox olduğunu ortaya qoyub.
İngiltərədəki “Imperial College London”dan bir nevroloq Abidemi Otaiku, EAN tərəfindən paylaşılan açıqlamada, “Yuxu gördüyümüz zaman beynimiz reallıqla fantaziyanı ayırd edə bilmir. Beləliklə, kabuslar bizi tər içində, nəfəssiz və ürək döyüntüləri ilə oyandıra bilər, çünki bizim mübarizə və ya qaç cavabımız işə başlayır. Bu stress reaksiyası oyaq olduğumuz zamandan daha güclü ola bilər”, – deyib.
***
Tədqiqatçılar həm böyüklərdə, həm də uşaqlarda kabusların tezliyini (uşaqlar üçün məlumatlar valideynlər vasitəsilə toplanıb) 19 ilə qədər izləyiblər. Nəticələrə görə, həftədə bir dəfə kabus görən böyüklərin 70 yaşından əvvəl ölmə ehtimalı heç vaxt və ya nadir hallarda kabus görməyənlərə nisbətən üç dəfə çox olur.
Sürətli bioloji qocalma bu vaxtından əvvəl ölüm riskinin təxminən 40 faizini təşkil edir.
Kabuslar bədənin stress hormonu kortizolunda uzunmüddətli yüksəlişlərə səbəb olur. Bu hormonun xroniki yüksək səviyyələri hüceyrə yaşlanmasını sürətləndirir.
Kabuslar yuxunun keyfiyyətini və müddətini, bədənin bərpası və yenilənməsi proseslərini pozur.
***
Tədqiqatda bioloji qocalma xromosomların uclarında yerləşən “telomerlər” adlanan strukturların uzunluğu ilə ölçüldü. Telomerlərin qısaldılması hüceyrənin daha sürətli qocalmasının göstəricisi hesab olunur. Maraqlıdır ki, kabusların bu təsiri yaşından, cinsindən, etnik mənsubiyyətindən və psixi sağlamlıq vəziyyətindən asılı olmayaraq hər qrupda oxşar şəkildə müşahidə olunub.
Araşdırmaya görə, həftəlik kabuslar, piylənmə, siqaret çəkmə, pis pəhriz və ya aşağı fiziki aktivlik kimi məlum sağlamlıq risklərindən daha erkən ölüm riskinin artmasının daha güclü göstəricisi ola bilər. Hətta ayda bir dəfə kabus görənlər belə, nadir hallarda və ya heç vaxt kabus görməyənlərlə müqayisədə qocalma və vaxtından əvvəl ölüm riski daha yüksəkdir.
