“Bu qaçılmaz deyildi . Bu , İsrailin seçdiyi müharibədir . Bunun qarşısını almaq olardı . Bombardmançılar İran üzərində uçarkən diplomatik danışıqlar hələ də davam edirdi . İsrailin davamlı , qeyri-qanuni və ədalətsiz hava hücumları çətin ki, Tehranın iddia edilən nüvə inkişafını həmişəlik dayandırmaq kimi bəyan edilmiş məqsədlərinə çatsın və əksinə , bunu sürətləndirə bilər . Onlar dərhal dayandırılmalıdır .
Böyük Britaniyanın nüfuzlu “The Guardian” nəşrinin beynəlxalq şərhçisi Simon Tisdale yazıb ki, İran da cavab zərbələrini dərhal dayandırmalı və ABŞ və Böyük Britaniya bazalarına zərbə endirmək hədələrindən əl çəkməlidir .
Şərhçi daha sonra belə yazır:
“Bu münaqişə ötən il olduğu kimi artıq qarşılıqlı zərbələr və məhdud sayda hərbi hədəflərə " nöqtəli hücumlar " la məhdudlaşmır . O , tamamilə fərqli səviyyəyə keçib . Potensial olaraq hər şey yol verilən həddən artıqdır . Hər iki tərəfdən dinc sakinlər öldürülür . Liderlər hədəfə alınır . Çoxsaylı ritorika cəbhədə və nəzarətdən kənardadır . Divara dirənən Yaxın Şərq hər zamankindən daha fəlakətli bir yanğına daha yaxındır .
Müharibə üçün həmişə səbəblər var . Böyük münaqişələrin kökləri çox vaxt onilliklərə gedib çıxır və bu , 1979 - cu il İslam inqilabı ilə başlayan İsrail - İran qarşıdurmasına da aiddir . Son illər iki ölkə arasında “ kölgə müharibəsi ” adlanan vəziyyət daha da şiddətlənib . Bununla belə, indiyə qədər tammiqyaslı münaqişənin qarşısı alınıb . Bəs bu qəfil , görünməmiş zorakılıq partlayışına görə əsas məsuliyyət kimin üzərinə düşür?
Cavab:
Davranışları mühakimələrinə , sağlam düşüncələrinə , motivlərinə və hətta zəkalarına ciddi şübhələr yaradan üç qəzəbli qocanın...
Onlardan biri olan İsrailin baş naziri Binyamin Netanyahunun illərdir bilərəkdən İranla münaqişəyə can atması onun qaçılmaz olması demək deyil . Ötən il İsrailin hücumlarından və müttəfiqi “Hizbullah”ın məğlubiyyətindən sonra Tehran rejiminin xüsusilə həssas olması faktı onun suveren ərazisinə qəfil hücumu qanuniləşdirmir . Bəli , BMT müfəttişləri deyirlər ki , İran sazişi pozur . Amma bu , müharibəyə yaşıl işıq yandırmır ...
Netanyahu guya "ekzistensial təhlükə " qarşısını almaq üçün İrana hücum etdi?
Ola bilsin ki, o, vəziyyəti daha da pisləşdirib . 75 yaşlı Netanyahu həyatı dəyişdirən qərarlar qəbul etmək bir yana , İsrailə rəhbərlik etməyə də yaraşmır . O , 2023-cü il hücumlarının qarşısını ala bilmədi, sonra məsuliyyətdən qaçdı . Ordusu Qəzzada 55 000- dən çox fələstinlini öldürsə də , “HƏMAS” -ı məhv etmək və girovları geri qaytarmaq vədinə əməl etməyib . O, Livan və Suriyanı işğal edib . İndi İran . Harada dayanacaq ? Bəlkə də bundan sonra Türkiyə olacaq? Bunu istisna etmək olmaz .
Müharibə Netanyahunun seçimidir . Onu yataqdan qaldıran budur . Onu və Britaniya tərəfindən sanksiyaya məruz qalan ifrat sağçı müttəfiqlərini hakimiyyətdə və həbsdən kənarda saxlayan da məhz budur. Onun hərəkətləri İsrailin reputasiyasına böyük zərbə vuraraq, o bütün dünyada antisemitizmi qızışdırıb. O, israr edir ki, İsrail yaşaması üçün mübarizə aparır, lakin onun siyasi sağ qalması da hər şeydən vacibdir. Netanyahu Qəzzada hərbi cinayətlərdə ittiham olunur . Daha çox cinayət törətməzdən əvvəl onu həbs etmək lazımdır, qorumaq və həvəsləndirmək yox…
İranın ali lideri Ayətullah Əli Xamenei ikinci əsas günahkardır. Onun Qumda təqaüdə çıxma vaxtı çoxdandır. 86 yaşlı prezident cəmiyyət və xalqla əlaqəni itirmiş avtoritar, korrupsiyalaşmış teokratik rejimə rəhbərlik edir . Seçkilər saxtalaşdırılıb, hakimlər korrupsiyaya uğrayıb, senzura geniş yayılıb…
Netanyahu kimi Xamenei də mühafizəkarlar tərəfindən dəstəklənir və islahatçılar tərəfindən rədd edilir, lakin əsas qərarları o verir . Mülki müraciətlərin olmamasına baxmayaraq uranın zənginləşdirilməsini artırmaqda onun şübhəli təkidliliyi nəticədə Netanyahuya zərbə vurmaq üçün bəhanə verdi. Onun xəstə olduğu deyilsə də, İranın nüvə proqramından əl çəkməməsinin səbəblərindən biri də Xameneidir . Onsuz da onun Netanyahunu tamamilə məhv etməsi ideyası bir fantaziyadır... Bu özünü aldatma rejimin çökməsinə səbəb ola bilər . İsrailin zərbələri yüksək səviyyəli hərbçilərin ölümünə səbəb olub, nüvə obyektlərinə, ballistik raketlərə və dronlara ziyan vurub . Növbəti hədəf Xameneinin özü və İranın neft ixracı ola bilər. Yayımladığı videoda Netanyahu iranlıları üsyan etməyə və “azadlıqlarını qazanmağa” çağırıb . Çoxları bunu etmək istərdi . Amma sözlərin mənbəyini nəzərə alsaq, onlar yalnız ictimaiyyəti və ərəb liderlərini rejim ətrafında birləşdirə bilərlər...
İranın İsraili müdafiə etsələr, ABŞ , Britaniya və Fransa hərbi bazalarına hücumla hədələmələri və Hörmüz boğazını bağlamaq təhdidləri Qərbə ziyan vuracaq və Rusiyanın xeyrinə olacaq genişmiqyaslı müharibə və qlobal enerji böhranı riskini artırır . Bunlar Donald Trampın zəif , ardıcıl olmayan siyasətinin birbaşa nəticələridir .
79 yaşlı Tramp bu qarşısı alına bilən faciənin üçüncü oyunçusudur . O daha əvvəl demişdi ki, əvvəlkini axmaqcasına cırdıqdan sonra İranla yeni nüvə sazişi üzrə danışıqlar aparmaq istəyir . Lakin o, şərtlərlə razılaşa bilmədi və onun həvəskar komandası durmadan mövqeyini dəyişirdi . Qismən ona görə ki, Tramp, Fələstin və Ukrayna məsələlərində olduğu kimi, mahiyyəti başa düşmək üçün çox tənbəldir. O həmişə səhv olan instinktlərinə güvənir. Bu da onu Netanyahu kimi hiyləgər oyunçular üçün asan hədəfə çevirir…
Trampın zəifliyi Netanyahu keçən həftə İrana zərbə vurmağın vaxtının gəldiyində israrla onu təslim olmağa vadar etdi . Hücum başlayanda Tramp həmişəki kimi mövqeyini dəyişdi və boş təhdidlər etdi. O hər dəfə ağzını açanda İranın ABŞ və İsrailin birgə fəaliyyət göstərməsi ilə bağlı şübhələrini təsdiqləyir…
... Əgər kimsə hələ də Trampın beynəlxalq siyasətdə etdiklərini hətta uzaqdan dərk etdiyini düşünürsə , son günlərdə baş verən dəhşətli hadisələri diqqətlə araşdırsın. Ukraynanı Putinə satmaq, tarifləri manipulyasiya etmək, Qəzzada atəşkəsi pozmaq və ya qonşularını qorxutmaqdan asılı olmayaraq, Tramp real təhlükədir . Böyük Britaniyanın ondan mümkün qədər uzaq durması və Birləşmiş Ştatlardan asılı olmayaraq hərəkət etməsi daha müdrik və təhlükəsizdir. Bu üç qəzəbli qoca hamımızı məhv edə bilər…"
Hafta.az üçün tərcümə etdi: Sultan Laçın
