Sivilizasiyaların qovuşduğu və müasir çağırışların toqquşduğu İraqın qəlbində bu gün Bağdad əvvəlki nəsillərin öyrəşdiyindən demək olar ki, tamamilə fərqli yeni mənzərə ilə üz-üzədir. Son vaxtlara qədər İraqın paytaxtı gündəlik partlayışlar və daimi narahatlıqla üzləşirdi. Amma son illər sakinlərinin və ziyarətçilərinin şahidi olduğu kimi, şəhərin təhlükəsizlik vəziyyəti nəzərəçarpacaq dərəcədə dəyişikliyə məruz qalır.
Hafta.az-ın yazdığına görə, "Şarkul Avsat"a istinadən yazdığına görə, Bağdad sakinləri əvvəlki illərlə müqayisədə qeyri-adi bir təhlükəsizlik hissi olduğunu bildirirlər. Partlayış səsləri artıq hər gün şəhərin hər yerində əks-səda vermir və təhlükəsizlik keçid məntəqələri əvvəlki kimi çox deyil. Paytaxtın bir çox yerində kommersiya aktivliyi geri qayıdıb, kafe və restoranlar gecə saatlarına qədər müştərilərlə dolub.
Sakinlər deyirlər ki, vaxtilə təhlükəsizlik “qaynar nöqtələri” kimi tanınan ərazilər indi daha sabitdir. "Biz bomba hücumlarından qorxduğumuz üçün gün batmamışdan əvvəl dükanlarımızı bağlayardıq. İndi xüsusi günlərdə və bayramlarda gecə yarısına qədər, bəzən hətta səhərin erkən saatlarına qədər açıq qalırıq. Əvvəllər şübhəli hesab edilən küçə və dalanlarda belə özümüzü təhlükəsiz hiss edirik", - Karrada rayonundakı bir mağaza sahibi deyib.
"Uşaqlarım bazara və ya məktəbə gedəndə mən artıq narahat olmuram. Hər gün hiss etdiyimiz real dəyişiklik var" deyə Sədr rayonundan bir qadın əlavə edib.
Bu təhlükəsizlik hissi təkcə yerli sakinlərlə məhdudlaşmır, şəhərin qonaqları da bundan xəbərdardırlar. Ərəb və əcnəbi turistlərin Mütənəbbi küçəsi ilə gəzərək muzeylərə və mədəniyyət kafelərinə baş çəkməsi indi adi hala çevrilib. Bir neçə il əvvələ qədər bu nadir görünürdü.
Təhlükəsizlik tədqiqatçıları hesab edirlər ki, Bağdadda asayişin yaxşılaşması bir-birinə bağlı amillərin birləşməsinin nəticəsidir. Ən mühüm amil isə illərdir paytaxtın təhlükəsizliyinə daimi təhdid olan radikal silahlı birləşmələrin fəaliyyətinin azalmasıdır.
"Bağdad radikal qruplar üçün simvolik və strateji hədəf idi. Lakin İraqın qərbində və şimalında bu qruplaşmalara vurulan ağır zərbələrdən sonra onların paytaxtda səs-küylü hücumlar həyata keçirmək imkanları azalıb", - deyə təhlükəsizlik üzrə ekspert Tariq Abdulvahid deyib və əlavə edib: “Bu gün kəşfiyyat koordinasiyasının inkişafı və inteqrasiya olunmuş sahə işləri sayəsində Bağdad əvvəlki dövrlərdə olduğu kimi artıq terror fəaliyyəti üçün inkubator və ya münbit zəmin deyil”.
Əbdülvahid həmçinin təhlükəsizlik təhdidləri ilə mübarizə üsullarında keyfiyyət dəyişikliyinə işarə edir. Bu üsullar artıq təkcə hərbi müdaxiləyə əsaslanmır, müxtəlif təhlükəsizlik agentlikləri arasında koordinasiyanı, həmçinin qabaqlayıcı tədbirləri və elektron nəzarəti əhatə etməklə genişlənib.
Bağdadın şahidi olduğu ən təəccüblü dəyişikliklərdən biri, müşahidəçilərin fikrincə, şəhər daxilində militarizasiyanın tədricən azalmasıdır. Artıq küçələrdə sabit təhlükəsizlik keçid məntəqələri yoxdur, silah və hərbi texnikaların görüntüləri artıq son on ildə olduğu kimi adi deyil.
"Bağdadda təhlükəsizlik daimi fövqəladə vəziyyətdən nisbi sabitlik vəziyyətinə keçidin şahidi olur. Normal həyatı bərpa etmək və yaşayış məntəqələrində lazımsız hərbi mövcudluğu azaltmaq üçün səylər var. Bu, təhlükəsizliyi tərk etmək deyil, əksinə, onu rasional şəkildə təşkil etmək deməkdir", - təhlükəsizlik üzrə tədqiqatçı Əli əl-Hüseyni deyib. Onun sözlərinə görə, bu dəyişiklik birdən-birə baş verməyib, əksinə, təhlükəsizlik səylərini birləşdirməyə və silahlı qrupların dövlət çərçivəsindən kənar təsirini azaltmağa kömək edən sistemli iş və nisbi siyasi sabitliyin nəticəsidir. “Müsbət göstəricilərə baxmayaraq, Bağdad bomba yüklü avtomobillər və ya bomba hücumları ilə sarsılmır, nəzarətsiz silahlar, qəbilə münaqişələri və mütəşəkkil cinayətkarlıqla bağlı müxtəlif növ təhlükəsizlik problemləri ilə üzləşməyə davam edir.
Təhlükəsizlik analitiki Nasser əl-Kənani bildirib ki, gündəlik səhnədən qanlı zorakılıq əlamətlərinin yox olmasına baxmayaraq, dövlətin nəzarətindən kənarda geniş yayılmış silahlar və bəzi silahlı qruplar üzərində nəzarətin olmaması kimi digər çağırışlar qalmaqdadır. Bu, həll edilməzsə, vəziyyətin istənilən vaxt ciddi şəkildə sabitliyinin pozulmasına gətirib çıxara bilər. “Təhlükəsizlik tədbiri təkcə partlayışların olmamasından deyil, həm də vətəndaşların özlərini necə təhlükəsiz hiss etmələrindən, qəsbdən, qanundan üstün və nüfuzlu qruplar və ya şəxslər tərəfindən hüquqlarının pozulmasından qorxmamasından asılıdır”, - əl-Kənani deyib.
Bağdadın təhlükəsizlik səhnəsində üzə çıxmağa başlayan mühüm aspektlərdən biri də yerli icmanın öz təhlükəsizliyinə töhfə vermək və təhlükəsizlik xidmətləri ilə əməkdaşlığı gücləndirməkdə oynadığı roldur. Vətəndaş fəalı Mustafa Fazil “İnsanlar anlamağa başlayır ki, təhlükəsizlik təkcə dövlətin deyil, hər kəsin məsuliyyətidir. Gənclər arasında onları küçələrini qorumağa, zorakılıq dövründə hökm sürən mühitdən tamamilə fərqli bir mühit yaradan mədəni və idman tədbirləri keçirməyə, sabitliyi saxlamağa sövq edən yeni bir şüur var” deyib.
Müşahidəçilər hesab edirlər ki, Bağdadda təhlükəsizliyin davam etdirilməsi bir neçə amildən asılıdır. Bunlardan ən mühümləri siyasi sabitlik, təhlükəsizlik xidmətlərinin texnologiya və təlimlə davamlı dəstəyi və dövlətin yeganə silah sahibi olmasıdır. Bu məsələlər hələ də güclü iradə və ciddi nəzarət tələb edir. "Bağdad təhlükəsizliyin təkmilləşdirilməsi yolunda uzun bir yol keçib, lakin bu yol hələ də təhlükələrlə doludur. Ümidverici əlamətlər var, lakin əsl problem onları saxlamaq və siyasi qarşıdurma və ya silahlı münaqişə səbəbindən xaosun geri qayıtmasının qarşısını almaqdır", - Mustafa Fazil deyib. O, həmçinin vurğulayıb ki, “əsl sülh təkcə zorakılığın olmaması ilə deyil, həm də hər kəsi əhatə edən qanunların, onları ədalət və şəffaflıqla həyata keçirə bilən qurumların mövcudluğu ilə əldə edilir”.
Bağdad dəyişib və bəlkə də onilliklər ərzində ilk dəfədir ki, şəhərdən əks olunan görüntü daha parlaqdır. İraqın paytaxtında təhlükəsizlik ideal deyil, lakin bu, təkcə vədlər və ya siyasi ritorika yox, hiss olunan reallığa çevrilib. Şəhər bərpaya doğru irəlilədikcə, ümidlər dövlətin və cəmiyyətin daha sabit və firavan gələcək üçün bu qazancları qoruyub saxlamaq qabiliyyətinə qalır. Nəhayət, Bağdadın təhlükəsizliyi təkcə İraqda sülhün açarı deyil, həm də ölkənin bütün uşaqlarını əhatə edən, onların hüquqlarını və arzularını qoruyan güclü dövlət kimi qayıdışının təməl daşıdır.
