Rusiyanın "Urals" markalı xam neftinin qiyməti noyabr ayında kəskin ucuzlaşıb, sanksiyalar səbəbilə tətbiq edilən endirimlər isə ilin ən yüksək səviyyəsinə çatıb.
"Cebheinfo.az" xəbər verir ki, “Primorsk” və “Novorossiysk” limanlarından edilən yükləmələrdə endirimlər 2025-ci ilin zirvəsinə yüksəlib.
Hesablamalara görəbəzi partiyalarda bir barel neftin qiyməti 36–38 dollar aralığına düşüb və beləliklə, Rusiya nefti büdcə hədəf qiymətinin də altına enib.
Dəniz yolu ilə daşımaların dörd həftə ardıcıl azalması vəziyyəti daha da çətinləşdirib."RBC" agentliyinə danışan iqtisadçılar endirimlərin bu qədər artmasını əsasən ABŞ-nin Rosneft və Lukoil şirkətlərinə tətbiq etdiyi bloklayıcı sanksiyalarla əlaqələndirirlər.
Yeni ödəniş sxemləri, sığorta xərcləri, tanker yönləndirmələri və ikinci dərəcəli sanksiya riski alıcılara daha aqressiv ticarət aparmağa imkan verir.Avrozonadakı zəif iqtisadi artım, Çin və ABŞ-də müşahidə olunan yavaşlama da Rusiya üçün əlverişli olmayan bir tələbat mühiti yaradır.
Vaşinqtonda müzakirə olunan və Rusiya nefti alan ölkələrə 500 %-ə qədər əlavə gömrük vergisi tətbiq etməyə imkan verən qanun layihəsi də risk primini artıran amillərdən biri kimi qiymətləndirilir.
Bununla belə, mütəxəssislər mövcud vəziyyətin qalıcı olmayacağını düşünürlər. 2022–2025 dövründəki əvvəlki sanksiya paketlərində olduğu kimi, “kölgə donanması”, ara yükləmə limanları və qarışıq daşımalar vasitəsilə yeni tədarük zəncirləri qurulduqca “Urals” ilə “Brent” arasındakı fərqin azalacağı gözlənilir.
Analitiklərin əksəriyyəti 2025-ci il üçün Ural neftinin orta qiymətini 54–56 dollar, 2026-cı il üçün isə təxminən 54 dollar səviyyəsində proqnozlaşdırır. Bununla yanaşı, federal büdcə 2026-cı il üçün əsas neft qiymətini 59 dollar olaraq qəbul edir.
“Brent” markalı neftin bir çox ssenaridə 60 dollar və ya daha aşağı səviyyədə qalacağı gözlənildiyindən, gələn il üçün 50–52 dollar üzərindəki proqnozlar “nikbin” hesab olunur.
Büdcə baxımından vəziyyət daha kritikdir. Neftin qiymətindəki hər 1 dollarlıq azalma, illik təxminən 150 milyard rubl gəlir itkisi deməkdir; bu da cari məzənnə ilə təxminən 1,85 milyard dollara bərabərdir.
2025-ci ilin ilk on ayında əldə olunan əlavə neft və qaz gəlirləri 200 milyard rubldan bir qədər çox olub, yəni təxminən 2,47 milyard dollar təşkil edib. İl sonu proqnozu isə cəmi 78 milyard rubl, yəni təxminən 963 milyon dollar səviyyəsindədir.
Analitiklərə görə, noyabr–dekabr aylarında müşahidə olunan aşağı qiymətlər Milli Rifah Fondundan valyuta satışını sürətləndirəcək. Fondun likvid hissəsi 1 noyabr tarixinə 4,16 trilyon rubl (təxminən 51,36 milyard dollar) təşkil etdiyindən, hökumətin hələlik hərəkət sahəsi mövcuddur.
Maliyyə Nazirliyinin 2026-cı ildən etibarən əsas neft qiymətini hər il 1 dollar azaltmaq planını davam etdirməsi gözlənilir. Mütəxəssislərə görə, bu yolla həm qiymət dəyişkənliyi azaldılacaq, həm də uzunmüddətli aşağı qiymət riskinə qarşı büdcə daha ehtiyatlı olacaq.
