Gununsesi saytına istinadən ain.az xəbər verir.
Rusiya ilə Azərbaycan arasında yaranmış gərgin münasibətlər getdikcə daha da gərginləşir.
Gununsesi.info -nun məlumatına görə, Rusiya ilə Azərbaycan arasında yaranmış gərgin münasibətlər fonunda Azərbaycanlı hüquqşünas və insan haqları müdafiəçisi Aslan İsmayılov Polşanın “Rzeczpospolita” qəzetinə açıqlamasında bildirib:
“Moskva Cənubi Qafqazda sülh prosesini pozmağa çalışır. Putin SSRİ-ni bərpa etməyə çalışır. Ona görə də Azərbaycanın müstəqil xarici siyasət yürütməsi – məsələn, enerji resurslarını Avropa İttifaqına satması – Kreml üçün qəbuledilməzdir.
Ancaq münasibətlərin pisləşməsinin səbəbi təkcə bu deyil. Rusiya Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin imzalanmasına mane olmağa çalışır. Onlar narahatdırlar ki, bu proses artıq Moskvanın iştirakı olmadan gedir.”
“Rusiya tarixi boyunca zorla özünə birləşdirdiyi xalqlar üzərində hökmranlıq etməyə vərdiş edib.”
Bunu Azərbaycan Dövlət Televiziyasının baş direktoru, Dövlət Radio və Televiziya Yayımının rəhbəri Rövşən Məmmədov son çıxışında deyib.
Onun sözlərinə görə, istər çar dövründə, istərsə də sovet illərində rus xalqı daim “üstün irq” kimi təqdim olunub, digər xalqlar – azərbaycanlılar, qazaxlar, qırğızlar, türkmənlər və özbəklər isə ikinci dərəcəli hesab edilib.
Rövşən Məmmədov bildirib ki, Rusiyada bu imperialist düşüncə bu gün də qalır. O, Stalinin sovet dövründə yüzlərlə azərbaycanlı ziyalını repressiya etdiyini – “başını kəsdiyini” – də xüsusi vurğulayıb.
“O, (Putin – red.) anlayırmı ki, artıq 1937-ci il deyil, 2025-ci ildir və postsovet ölkələri artıq 30 ildən çoxdur ki, müstəqildir?” – deyə Məmmədov sual edib.
O, həmçinin Putini siyasi müxalifləri “boğmaq” üçün OMON qüvvələrindən istifadə etməkdə ittiham edib və vurğulayıb ki, son onilliklərdə Cənubi Qafqazda baş vermiş bütün münaqişələrin – o cümlədən Dağlıq Qarabağ savaşının – arxasında Rusiya dayanır.
Bu çıxışlar İlham Əliyev hakimiyyəti dövründə Azərbaycanın Rusiya ilə münasibətlərində nə qədər ciddi və kəskin dəyişikliklərin baş verdiyini açıq şəkildə göstərir.
Rusiya-Azərbaycan qarşıdurması dərinləşir
Rusiyalı təbliğatçılar casusluq ittihamı ilə həbs olunub. Bundan əvvəl isə Bakıda fəaliyyət göstərən “Rusiya Evi” bağlanmışdı. Azərbaycan hökuməti Rusiyaya aid bütün sərgi, konsert, film nümayişi və digər mədəni tədbirləri ləğv edib.
Milli Məclisin nümayəndə heyətinin Moskvaya planlaşdırılmış səfəri son anda dayandırılıb. Rusiya baş nazirinin müavini Aleksey Overçukun Azərbaycana planlaşdırılan səfəri də rəsmi Bakının qərarı ilə baş tutmayıb.
Bundan başqa, bazar ertəsi günü Azərbaycan xüsusi xidmət orqanları “Sputnik Azərbaycan”ın Bakı ofisinə reyd keçirib. Nəticədə agentliyin müvəqqəti rəhbəri və baş redaktoru saxlanılıb. Yerli mediada yayılan məlumatlara görə, onlar Rusiya FSB-si üçün agentlik fəaliyyəti göstərməkdə – casusluqda – ittiham olunurlar.
Bütün bu gərginliyin əsas səbəbi isə Putinin xüsusi xidmət orqanlarının Yekaterinburqda azərbaycanlı diaspor nümayəndələrinin evlərinə reyd keçirməsi olub. Ötən cümə baş vermiş həmin əməliyyat zamanı iki nəfər həlak olub, doqquz nəfər saxlanılıb, bir neçə nəfər isə ağır xəsarət alıb.
Rusiya hakimiyyəti bu addımı on illər əvvəl baş vermiş qətl işi ilə əlaqələndirsə də, Bakı bu açıqlamanı qəbul etmir və bildirir ki, Rusiyada azsaylı xalqlara qarşı etnik zəmində zorakılıq halları getdikcə artır. Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi döyülən və öldürülən soydaşlarının müdafiəsinə qalxaraq, Rusiya DİN əməkdaşlarının cəzalandırılmasını tələb edib, yerli prokurorluq isə bu faktla bağlı cinayət işi açıb.
Əvəzində Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi Azərbaycan səfirini çağıraraq “düşmən hərəkətlər” və “jurnalistlərin həbsi” ilə bağlı narahatlığını bildirib. Kremlin sözçüsü Dmitri Peskov hadisə ilə bağlı “təəssüf hissi keçirdiyini” bildirib.
Rusiya Dövlət Dumasının deputatı, MDB işləri üzrə komissiyanın rəhbəri Konstantin Zatulin isə bildirib ki, Azərbaycan indiyədək nə Avrasiya İqtisadi İttifaqına, nə də Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatına qoşulub və heç vaxt Rusiyanın strateji tərəfdaşı sayılmayıb.
Zatulin və bir neçə digər deputat – o cümlədən keçmiş boksçu Nikolay Valuyev – Azərbaycana qarşı şovinist açıqlamalarına görə ölkəyə girişdən məhrum ediliblər.
Ötən ilin dekabrında Rusiya Azərbaycanın Groznıya uçan sərnişin təyyarəsini vurmuş, nəticədə 38 nəfər həyatını itirmişdi. Həmin insidentdən sonra Bakı Rusiya Evini bağlamış, rus təbliğat agentliklərini ölkədən çıxarmışdı. Qadağalara baxmayaraq, “Sputnik” fəaliyyəti davam etdirirdi.
“Putin vurulan təyyarəyə görə üzr istəmədi, Rusiya SSRİ-ni dirçəltmək istəyir”
Hüquqşünas Aslan İsmayılovun sözlərinə görə, Rusiya indiyədək Groznı insidenti ilə bağlı Azərbaycan qarşısında üzr istəməyib:
“Ən maraqlısı odur ki, həmin vaxt Prezident İlham Əliyev Sankt-Peterburqa uçurdu. Təyyarəsini geri döndərdi, amma qayıdarkən başqa marşrut – Qazaxıstan üzərindən – seçdi. Aydındır ki, bu qərar təhlükəsizlik narahatlığı ilə bağlı idi.”
İsmayılov hesab edir ki, bu cür hadisələr Kreml taktikasının davamıdır və tarix boyu baş verən süni münaqişələrin arxasında Moskva dayanıb:
“Sovet dövründə KQB milli zəmində qarşıdurmalar yaradır, süni problemlər ortaya çıxarırdı. Dağlıq Qarabağ nə azərbaycanlıların, nə də ermənilərin problemi idi – bu, Moskvadan gələn təxribat idi.
Rusiya Ukraynada müharibə başlatdı, bundan əvvəl Gürcüstanda Cənubi Osetiya və Abxaziya münaqişələrini qızışdırdı. Moldovada ruslar hələ də Dnestryanı bölgədədirlər. Orta Asiyadakı bütün münaqişələrdə də rusların əli var.”
O, əlavə edib ki, Bakı ilə Moskva arasında münasibətlər yaxın vaxtlarda daha da pisləşə bilər:
“Rusiya qüvvələri artıq Ermənistanda da aktivləşib. Bu isə regionda yeni gərginliklərin xəbərçisidir.”
İsmayılov hesab edir ki, Bakı ilə Moskva arasındakı münasibətlər yaxın zamanda daha da pisləşə bilər və bildirir ki, Rusiya qüvvələri qonşu Ermənistanda da aktivləşib.
“Erməni hökuməti Kremlin hədəfindədir”
Ermənistan hökuməti bir neçə gün əvvəl açıqlayıb ki, ölkədə Rusiyayla bağlı oliqarxlar və Erməni Apostol Kilsəsinin yüksək səviyyəli nümayəndələrinin də iştirak etdiyi dövlət çevrilişi cəhdi baş verib. Bu hadisə ilə bağlı 3 milyard dollardan çox sərvəti olan rus-erməni iş adamı Samvel Karapetyan və bir neçə yüksək rütbəli din xadimi həbs olunub.
Qarabağ müharibəsində məğlubiyyətdən sonra Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatında (KTMT) ölkənin iştirakını dayandırıb. Eyni zamanda, rus sərhədçiləri İrəvan hava limanından, eləcə də İran və Türkiyə sərhədlərindən çıxarılıb.
Paşinyan həmçinin Bakı ilə sülh danışıqlarına başlayıb və son vaxtlar İstanbul səfəri edib. Ermənistandakı analitiklər bildirirlər ki, əgər Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsi imzalanarsa və Türkiyə ilə sərhədlər açılarsa, Gümrüdə yerləşən rus hərbi bazasının gələcəyi sual altında qala bilər.
“Ankara Moskvanı sıxışdırır”
Polşanın Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunun Cənubi Qafqaz üzrə eksperti Voyçex Voytasyeviç bildirir ki, Türkiyənin Cənubi Qafqazdakı təsirinin artması Moskvanı narahat edir.
O qeyd edir:
“Rusiya Qarabağ münaqişəsi prosesindən kənarda qalıb və hazırda gedən danışıqlar Kreml olmadan aparılır. Rusiya həmişə münaqişələri öz nəzarətində saxlamağa çalışıb, bu dəfə də sülh prosesini pozmağa cəhd edir.
Yekaterinburqda baş verənlər isə buzdağının yalnız görünən tərəfidir, alt qatlarda vəziyyət daha gərgindir.”
“Ermənistan və Azərbaycan Rusiyadan qurtulmaq istəyir”
Erməni politoloq Stepan Qriqoryan hesab edir ki, Ermənistan-Rusiya və Azərbaycan-Rusiya münasibətlərindəki gərginlik geosiyasi oyunun bir parçasıdır:
“Hər iki ölkənin səbəbi fərqli olsa da, məqsəd eynidir – Rusiyanın təsirindən azad olmaq.”
O əlavə edir:
“Azərbaycan uzun müddət Putinin siyasətinə uyğun hərəkət etdi, amma nəhayət Rusiyadan uzaqlaşmaq qərarına gəldi. Qarabağ problemi artıq arxada qalıb, buna görə də Moskvanın iştirakı vacib deyil. Kreml özünü aldadılmış hesab edir. Hadisələr göstərir ki, sülh müqaviləsini mümkün qədər tez imzalamaq lazımdır.”
“Rusiyadan azərbaycanlıların deportasiyası mümkündür”
İstisna deyil ki, Rusiya azərbaycanlı miqrantların kütləvi deportasiyasına başlaya bilər. Rəsmi rəqəmlərə görə (2021-ci il), Rusiyada təxminən 500 min azərbaycanlı yaşayır, lakin əslində bu sayın 1 milyondan çox olduğu ehtimal edilir. Rusiya Daxili İşlər Nazirliyinin məlumatına görə, ölkədə təxminən 740 min qeyri-qanuni miqrant var. Putinin sərəncamına əsasən, onlara sentyabrın 10-na qədər leqallaşmaq imkanı verilib – məsələn, Rusiya vətəndaşlığı alıb orduya yazılaraq Ukraynada döyüşmək. Qalanlar isə ölkəni tərk etməlidir.
İlin əvvəlindən bəri Rusiyada miqrantlara qarşı reydlər davam edir. Apreldə Moskvada çəkilən videoda kirgiz miqrantların yerə uzadıldığı və OMON əməkdaşlarının onların üzərində gəzdiyi görünür. İyunun ortalarında OMON əməkdaşları bir işçi yataqxanasına daxil olaraq özbək miqrantları döyüb, elektroşokla zədələyiblər. Bir neçə həftə əvvəl isə Rusiya DİN rəhbəri Vladimir Kolokoltsev bəyan edib ki, “ölkəyə fayda verməyən” miqrantlar ölkəni tərk etməlidir.
Özbəkistan Xarici İşlər Nazirliyi bu addımları pisləyərək “dost münasibətlərə zidd” adlandırıb. Lakin Orta Asiya ölkələri arasında heç biri Moskva ilə münasibətlərdə Bakı qədər sərt mövqe tutmayıb.
Hüquqşünas isə bildirir ki, “2015–2018-ci illərdə Rusiyanın Azərbaycandakı rolu çox hiss olunurdu. O vaxtlar nadir hallarda vacib qərarlar Rusiyasız verilirdi. İndi isə o dövr geridə qaldı.”
Gununsesi.info
(Rzeczpospolita)
Ən son xəbərləri və yenilikləri almaq üçün ain.az saytını izləyin.
